1Samuel 1-3 Songai Pathian Thu

Laingantu | Saya Henry T. Conzo
Date | 01 May 2025
Thupui | Samuel suahkehhnak thu le Suangbawi Eli heh Pathian in hnawlhnak thute (1-3)

Samuel laibu pakhathnak khanpui 1-3 songai thu heh, a tlangpui thu in Samuel suahkehhnak thute i. Elkannah nupui Hannah heh fa nai velo manin Peninnah ai zohsuamhnak tuarde i. Ciatihin, Hannah heh zohsuam tuar manin lungsia thinhar in Pathian hnenah sawngen i. Pathian in Hannah sawngenhnak ngaisak ai fapa Samuel pe i. Hannah in a fapa heh Pathian hnenah ap i (Pathian hnenah ap tihnak tu Suangbawi Eli hnenah aphnak a rel nuamhnak i). Samuel tu Suangbawi Eli kilkhawlhnak in khang vivo i. Pathian in Samuel heh Israel konghawitu tuh in hmangai Suangbawi Eli le a innsang heh hnawl i.

1Samuel 1–3 songai thu heh, a tlangpui thu in; (A) Elkannah le Innsang thu (1:1-8), Cen, (B) Samuel suahkehhnak thute (1:9-2:11), le (C) Pathian in Suangbawi Eli le a innsang hnawl ai Samuel heh Israel miphun konghawitu tuh in rilhnak thu, (2:12–3:21). tiin, khanthum in khan thil i. Hemi thu te heh ngan bet vivo tuh ising.

A) Elkannah le a innsang buaihnak (1:1-8).

1:1-8 Innsang remdunlo hnak thu: Elkannah in nupui pahnih; Hannah le Peninnah nai i. Elkannah le a innsang heh Siloh khua ah Pathian biatuh in kum siar fehde i (1Samuel 1:3). Peninnah in fa nai i, ikhalselai, Hannah tu fa nai thillo i. Peninnah in Hannah fa nai thillo heh zohsuam de i (1Samuel 1:6-7).

Elkannak heh Epharaim ram Ramah khua umtu “Epharaim miphun” tiin, Zanniat Bibe ah ngan i (1Samuel 1:1). Ikhalselai, Israel thuanthu ngantu Flavius Josephus in tu, Elkannah heh Epharaim ram umtu Levi miphun tiin ngan i.[1] Israel mite ram zemdun fangin Levi mite tu Israel rampui songah khua 48 heh Levi mite um tuhhnak khua ah bawt sah i (Joshua 21:41). 1 Samuel laibu relfianghnak ngantu Pastor Guzik in, Elkannah le a innsang heh Ephariam ram songai Levi mite um tuhin bawtsahhnak khuapui ah um i. Ciamanin, miphun tiin, nganhnak i, ti i.[2] Elkannah heh nupui pahnih; Hannah le Penninah te nai i (1Samuel 1:2). Elkannah heh Pathian kihzah ngaitu i tiin, ruat thil i. Zaiman tifangin a innsang thawn Pathian biatuh in Siloh ah kumsiar fehṭio de i (1Samuel 1:3). Hemi tikcu dung ah Israel mite Ponhlam heh Siloh ah dah i, tiin Israel thuanthu ngahhnak laibu songah um i.[3] Thukhantute laibu songai Israel miphun songin Benjamin hinte pairal tuh dinhmun in um ai Israel mite heh lungsia in Bawipa Thukham Kuang umhnak Bethel ah sawngen i, tiin um i (Thukhantute 20:27). Israel mite in Ponhlam heh thawn de i ni maw? tiin ruatpha um i.[4] Elkannah heh Pathian bia tuh in le hibawlhnak sel tuhin Siloh ah feh de i. Cia can dungah Eli heh suangbawi i (1Samuel 1:3). Elkannah in hibawl selhnak heh a nupuite le a fate, amahte covo ṭen pede i. Ikhalselai, Hannah tu fa nailo manin vohnih pede i  (1Samuel 1:5).[5] Hannak fa nailohnak heh Penninah in zakthi ruaide ai zohsuam ṭio de i. Ciamanin, Hannah tu kumsiar (Siloh ah Pathian bia tuh a feh ṭio dehnak rel nuam i) mithmai nau le lungsia in um ṭiode i (1Samuel 1:6-7). Israel mite in Pathian hnenah anghnak thu selhnak puai heh kumkhat ah vaithum, kumsiar bawnṭio de tuhin Pathian in Moses hnenah relawng i (Luatsuakhnak 23:14-17; Danpesalhnak 16:16). Ciatihin a bawntlang fangin khai, mifarah le milian hlaihdandun hnak umlo, anghnak thawn remneu in puai bawntlang tuh in ruaihnak i (Danpesalhnak 16:14, 16). Elkannah in Shiloh ah Pathian biatuh in kumsiar fehde tihnak thu ruat fangin Elkannah heh Pathian kihzahtu ikhalselai, a innsang Pathian bia tuh in a fehtlang fangin zohsuam dunhnak le lungsia thinharhnak umde i. Elkannah nupui pahnihte heh remdunlo i.Peninnah in Hannah fa nai thillohnak heh zohsuam de i. Israel mite nelrawn ah a umtlang lai ah Pathian in amah hnenah anghnak thu selhnak puai a bawnruai fangin zohsuam dunhnak umlo, mifarah le milian hlaihdan dunhnak khai umlo, angngai in bawnruai i. Ikhalselai, Elkannah nupui Hannah heh Pathian bia tlang fangin thinhnawm lungsia ṭio de i, tiin, um i (1Samuel 1:6-7). Hannah mithmai nau le lungsia in a umdehnak heh a pasal Elkannah in hen de i (1Samuel 1:8).

Thupui in ruatphate: Elkannah innsang buaihnak kin sik fangin Pathian ai Israel mite thutiam ram ah um tlang tuhin tumtekhnak thawn mildunlo i. Pathian in a rilhnak Israel mite a thutiam ram ah pakhat le pakhat vumah nauneh dunhnak umlo dikcang lairelhnak thawn umtlang tuhai remhnak le lungrualhnak thawn amah kihzah tlang tuh heh Pathian tumtek-hnak i.[6]

Iarael mi te in Pathian thu heh thukngai in ruat nawnlo i. Elkannah le a innsang heh Pathian bia miphun ikhalselai, a innsang ah zohsuamdun in remdunlo i. Suangbawi Eli ai fapate khai, Pathian naruaih phatakin pertlanglo ai Pathian thawn pehzomdun hnak thukngai naitlang nawnlo i.

B. Samuel suahkehhnak thute (1:9-2:12)

1:9-11 Hannah heh lungsia in sawngen: Peninnah in Hannah fa nai thillohnak heh zohsuam ṭio de ai, Hannah heh thinhnawm lungsia ṭio de i (1Samuel 1:6-7). Vaikhat tu Hannah in a lungsia thinharhnak heh Pathian hnenah sawngen i (1Samuel 1:9-11). Cialaiah, Eli heh suangbawi i (1Samuel 1:9-10). Josephus in, Samson thihhnua Israel mite uktu heh suangbawi Eli ti i.[7] Hannah sawngenhnak: Kai na salnu, I hmu tulaw, i tuarhnak i lingsah tulaw, i hih tulaw, i hai mahlaw,” tihnak ponkate sik ilesingkhaw, thinhnawm lungsia ngai auaw i ai, Pathian heh thinlung runruh in benhnak auaw i. Cen, Hannah heh Pathian henah ruahsanhnak sangngai nai ai, Pathian hnenah thukham khai bawn fawm i. Fapa i pe lesikhaw, nangmah caah na pe tuh ai a sam khai met tuhlo ing, tiin sawngen i. Pathian hrangah a thianghlim mi (Nazir mi) i tuh in ap tuhing, tica i. Zaiman tifangin Nazir mi heh sam met tuhlo in Mosi Dan ah um i (Mipum sirhnak 6:5). Bawipa hrangah apduntute sam met tuhlo tihnak sullam tu, Pathian hnenai thutiam bawndunhnak heh mithmuh thil in larruaihnak sullam i.[8] Bible thuanthu songah Samson, Samuel, le tipilhnak petu Johan te heh a te sawng pah in Pathian hnenah aphnak (Nazir mi) te i. 1:12-14 Suangbawi Eli in Hannah heh, zaimanin zuri i si? tiin mawhhluk:  Hannah lungsia in sawngen heh Suangbawi Eli in a hmu fangin zuri vuah ai Hannah heh mawhhluk i (1Samuel 1:14). Hannah sawngen hnak au heh Eli in zalo manin Eli in Hannah heh mawhhluk i. Sawngen auaw heh midang in za fangin kin ngen nuamhnak heh kin hiangai umtute in kin lingsah tuh i. Ikhalselai, aw suaklo in ngenhnak heh hmual nai roh hlen i. Zaiman tifangin Pathian tu thinlung sik in sawngenhnak auawte cosang de i.

1:15-18 Hannah in Eli hnenah a thinharin sawngen hnak rel fiang: Hannah in Suangbawi Eli hnenah, “zuri lo ing, thinhar in Pathian hnenah sawngen ing” tiin, rel i (1Samuel 1:15-16). Suangbawi Eli in Hannah hmusualhnak heh Hannah in thinrawlo i. A thinhar ze manin Bawipa hnenah sawngenhnak heh rel fiang sawn i. Hannah lungput heh sangtu mite in kin nai kulhnak lungput rori i. Suangbawi Eli in Hannah hnenah, “Thin nuam neuin fehtu, Israel Pathian in na sawngen hnak na ngaisak tu seh” tiin, hmuifu pe i (1Samuel 1:17). Hetaah, suangbawi Eli heh Pathian cancah, dinhmun ah um i. Lungsia ngai le thinhar ngai in sawngentu Hannah ai kulhnak tu thinnuamhnak i. Hannah kulhnak heh suangbawi Eli in, thin muang neuin fehtu, tiin, ti ai, Pathian in na ngenhnak na pe tuseh, tiin hmuifu pe i. Ciahnuaah, Hannah heh rongai ai, lungsia nawnlo i (1Samuel 1:18).

1:19-28 Hannah in fapa Samuel nai ai, Thukham a bawnhnak bangin Pathian (Eli) hnenah ap i: Elkannah le a innsang tu Pathian bia tlang i. Cia hnuaah amahte umhnak Ramah khua ah tlung tlang i. Ciatihin Hannah heh nau nai ai Samuel tiin hming bawn i (1Samuel 1:19-20). Matthai 11:28 songah, ““Thilrit a phurtu le rimsu a tuartute, i hnenah kawi tu ih, cawlumhnak ning pe tuh ing” tiin, tihnak bangin Hannah sawngen hnak heh Pathian in ngaisah ai fapa Samuel pe i.

1:21-23 Hannah in a fapa Samuel heh phatak in kilkhawl nuam manin Siloh ah Pathian bia fehlo i: Elkannah te innsang in kumsiar amahte sel dehnak hibawlhnak sel can a khim manin Siloh ah Pathian bia tuhin feh tlang leh thio i. Ikhalselai, Hannah Siloh ah tu hlunlo i. Zaiman tifangin, a fapa Samuel heh hnawihlat lailo manin i (1Samuel 1:21-22). Hebru nunphung ah nau kumhnih khim hlan tu nauhnawi hlat ruai delo i.[9] Hannah heh Pathian bia tuhin Siloh ah a fehlo hnak heh Pathian in hmuifu pehnak nau heh phatak neuin kilkhawl nuam manin i (1Samuel 1:23). Cen, Pathian hnenai thukham a pe awnghnak khai thupui ngai in ruat i. Elkannah in khai Hannah ruathnak heh lungkhimpui ai, Pathian in na thukhamhnak khim ruai tuseh, tiin thazang pe i (1Samuel 1:23).  Nau nauhnawi hlat fangin, ciami a fapa heh Bawipa innah (Siloh ai Eli hnanah), fehpui tuh in thinlung nai hlen i (1Samuel 1:22).

1:24-28 Hannah in a fapa Samuel heh Bawipa hnenah (Suangbawi Eli hnenah), ap: Hannah in a fapa Samuel heh Bawipa hnenah ap tuhin a feh fangin, Kawlpawcang lukhat, sangvut hankhat, le cabitti thawlkhat keng i. Ciatihin, Samuel heh Bawipa hnenah (Suangbawi Eli hnenah) kawlpawcang ro in fehpui i (1Samuel 1:24-25). Hannah heh Pathian kihzah ngaingai ti heh lar i, a fapa Bawipa hnenah ap tuhhnak hrangai a pehnakte heh Hannah in Pathian kihzahhnak larruai i. Eli hnenah a hleng fangin Eli in Hannah heh hih nawnlo bang i. Zaiman tifangin, Hannah in Eli heh, “Bawipa i haizo i sim?” tiin, zawt i. Cen, thinhar in sawngen awnghnak thu rel i (1Samuel 1:26). Hannah in Pathian hnenah sawngen laiai thu a tiam awnghnak bangin a fapa Samuel heh Suangbawi Eli hnenah ap i (1:27-28). 1Samuel khanpui 1 songah Pathian bia tlanghnak heh thupui ngai in lar i (vv. 3, 19, 28).

2:1-12 Hnnah in Pathian thangphat sawngenhnak: Hannah in Pathian hnenah anghnak thu rel ai Pathian hming thangphat i (1Samuel 2:1-2). A cungah Hannah le suangbawi Eli te Pathian bia tlang i (1Samuel 1:28). Hannah dinhmun in sik ilesingkhaw, a fapa Samuel heh Siloh ai suangbawi Eli hnenah hlum tuh manin, zaikom inkhai tawk tuh nawnlo dinhmum i. Ikhalselai, Hannah in Pathian heh a sangber ah dah in thangphat ai, Pathian hnenah anghnak thu rel i. Hannah anghnak taktak heh a fapa naihnak vumah ilo ai, Pathian in hmuifu a pehnak vum sawnah i. Pongka dang deuh in rel ilesingkhaw, Pathian in a sawngenhnak ngaisahhnak vum sawn ah Hannah ang i. Paul in Filipi pawlpuite hnenah, “Bawipa thawn pawlkomhnak ah ang tuṭio ih” tiin, ti i (Filipi 4:4).Hannah in Penninah puarthauhnak heh camriam in sawngen i: “Cawm ngai ai ning tluangkhawnghnak heh com tuih, puarthau ngaiin ning ponghnak ponkate com tu hangih,” tiin, sawngen i (1Samuel 2:3). Hannah sawngenhnak ponkate sik ilesingkhaw Penninah in puarthau in le hngal ngaiin a ponghnak ponkate vumah camriam in ponghnak ponkate i. Hatngai, le puarthau ngaiin a nung awng tute heh nauneh ruaizo ai, naunehhnak a tuartute heh hatruai i, miliante heh farah ruaiai mifarahte heh lian ruai i, tiin, Pathian in fapa neu hmuifu a pehnak vumah diriam ngai in sawngen i (1Samuel 2:4-8a). Hannah sawngenhnak ah kumpibawite heh upathnak hmunah toruai ai, a kumpibawite hnenah hathnak pe tuh i, tiin a sawngen heh tawpruai i (1Samuel 2:8b-10). Hemi tikcucan dung heh Israel mite kumpibawi nai lailo i.[10] Hannah sawngenhnak ah Pathian heh thupui ngai in sunloih i. Santehhnak ah: Pathian ai thianghlimhnak (2:2). Zaizongza lingsiotu Pathian (2:3). Cen, Pathian heh laivum hampantu ihnak khai larruai i (2:8b). Ciahlaiah, Bawipa Laivum pumpuluk thurel tuh i, a kumpibawi hnenah hathnak pe tuh i, a rilciahnak kumpibawi tu nehtu cang ruai tuh i (1Samuel 2:10). Zaizongza ling sio ai laivum hampantu Pathian in laivum thurel tutuh thau a pawhhnak Jesuh te tuhhnak relcia nuam hnak i, tiin, ngaisung thil i. Israel miphun in kumbibawite umhlan ah Mosi hnenah, kumpibawite thu heh rel cia awng i (Danpesalhnak 17:14). Cen, Jesuh Khrih hleng tuhlaihnak heh Pathian Mosi hnenah, “nangmah bang profet suak ruai tuh ing” tiin ti i (Danpesalhnak 18:17-18).[11]

Thupui in ruatphate: 1Samuel 1:1-2:11 songah Hannah in Pathian kihzah ngai in nunghnak thute heh thupui ngai in larruai i. Ciami thute heh nganbet vivo tuh i sing.

(1) Hannah thinhar fangin Pathin hnenah sawngen: Hannah heh Penninah ai zohsuamhnak tuarin lungsia thinhar in a um fangin Pathian hnenah sawngen i (1Samuel 1:9-11). Ciatihin, saw a ngen fangin, “Fapa neu i pe ilesikhaw, a nun song hmuahhmuah nangmah caah na petuh ai a sam khai met sah tuhlo ing” tiin, Pathian hnenah thu khamdun in sawngen i (1Samuel 1.11). Israel nunphung ah innsang nu in fapa cawilo ilekhaw zaitluk in mithmai nau i ni? ti heh, ruat pha um i. Bible thuanthu sik ilesingkhaw, pasalte hrangah fa cawisak, fa naisak heh nupuite in pasalte hnenah hngalpuitlak in mithmaipha ngahhnak i, tiin ruat thil i (Sempanhnak 30:1-8). Hagar in fapa Ishmael a cawi fangin a bawinu Sarah heh zohsuam cih i (Sempanhnak 16:4). Peninnah khai heh fa nai manin hngal ngai in, Hannah fa nailohnak heh zohsuam i. Ciatihin, Hannah khai heh fa a nailo manin lungsia thinhar in um i (1Samuel 1:9-10). Hannah fa nai thillo manin zohsuam a tuar le lungsia thinhar in a um tengah Pathian hnenah ben in sawngen i. Laivum sangtu mite lungsia thinhar kin tawk caanah Pathian rinsan in, Pathian hnenah benin sawngen tuh heh kin harngai de i. Ikhalselai Hannah tu Pathian hnen sawnah a lungsia thinharhnak heh Pathian hnen sawnah rel i. Kin Bawipa Jesuh Khrih in, “Thilrit a phurtu le rimsu a tuartute, i hnenah kawi tu ih, cawlumhnak ning pe tuh ing.”(Matthai 11:28).

(2) Hannah sawngen hnak Pathian in ngaisak ai fapa Samuel pe: Hannah thinhar le lungsia in sawngenhnak heh Pathian in lingsah ai fapa Samuel pe i (1Samuel 1:19-20). Pathian mihman Samuel suahkeh (မွေး) dan sik ilesingkhaw, a nu Hannah in Pathian sang, Pathian rinsan manin Pathian in a sawngenhnak auaw ngaisak ai fapa Samuel pehnak i. Amahte san dungai Israel miphun umdan  ilesingkhaw, Pathian thu heh thukin ling tum nawnlo” ti heh thu hmaihoi ah le Thukhantute laibu 17-21 songai nganhnak thute ah larruai zo ising. Hannah in Pathian rinsan dan le a thinhar caan ah Pathian a bendan thute sik ilesingkhaw, amahte san ah Pathian thin khing in sanghnak naitu tiin, ngaisung thil i sing. Hannah sawngenhnak ngaihven ilesingkhaw;

(a) Hannah in, “Pathian ai sal nu” (1Samuel 1:11a) tiin, Pathian hmaiah ralpha ngai in a ihnak phuang i.

(b) Zohsuam a tuarhnak, a rimsuhnak heh Pathian hnenah rel i. Pathian in a sangtu minungte tawngral a nai tengah, buaihnak a nai tengah, amah Pathian ihnak lingfiang in, a kang songah dapneu in umtuh heh Pathian daihhnak i (Saam Labu 46:10). Hannah khai heh lungsia thinhar in a um caan ah Pathian hnenah ben in um i.

(c) Hannah in fa nai tuhin sawngen ai, ciami fa heh amah Pathian hnenah pe lehsal tuhin thukham bawn i (1Samuel 1:11b). Hannah in Pathian hnenah thukhamhnak a bawn bangin a fapa Samuel heh a naupang laiah phatak ngai in kilkhawl ai, nu hnawifawp a com ruai fangin suangbawi Eli hnenah ap i (Pathian hnenah ap i) (1Samuel 1:28). Pathian in, “Ning bawnsuak ben tuhlohnak heh bawn tuhin thukham bawn mah ih, bawn ben tuhlo ileisikhaw, thukham bawn lawlaw mah ih” tiin, ti i (Danpsalhnak 23:21-23; Thureltute 5:4-5; Mipumsiarhnak 30:2; Suangbawilaibu 19:12). Pathian in Israel mite hrang hlun tuhhnak Dan a bawthnak bangin Hannah in hlun i. Hannah sawngenhnak heh Pathian in cosang sak ai fapa Samuel pe i.

Hannah in khai Pathian hmuifu a congah manin angngai in Pathian thangphat i (1Samuel 2:1-11). Cen, Pathian in pehnak a fapa heh Hannah in phatak ngaiin kilkhawl i, a fapa kilkhawl nuam manin kumsiar Pathin bia tuhin Shiloh a fehtlang dehnak khai heh feh nawnlo in a fapa heh kilkhawl i (1Samuel 1:22, 23). Cen, Hannah in Pathian hnenah thu a kham bangin a fapa Samuel heh Pathian hnenah ap i (1Samuel2:24-28).

C) Eli le a innsang hnong ai Samuel heh ril (2:12-3:21)

Suangbawi Eli ai fapate heh Pathian mithmuh ah rinsantlaklo in nung i. Ciamanin, suangbawi Eli le a innsang heh Pathian in hnong ai Samuel heh Israel mite konghawitu tuhin ril i. Ciami thute heh a hnia ah ngan bet tuh ising.

Eli le innsang hnong (1Samuel 2:12-36)

2:12 Eli ai fapate: Hemi tikcucan dungah Siloh ai suangbawi pertute heh Eli le a fapate pahnih, Hophni le Phinehas i (1Samuel 1:3, 25). Eli ai fapate pahnih heh sual ngai ai Pathian khai kihzah tlanglo i (1Samuel 2:12). NIV Bible in, “scoundrel” tiin, hmang i. A sullam tu, mizawl thai, nuncan ziaza phalo, a tinuamhnak i. NASB Bible ah, “Worthless” tiin, hmanthilhlo, rinsan tlaklo, mi-ṭangkailo, tiin, um i. Cen, KJV Bible ah tu, “Belial” tiin, um i. Eli fapate heh Hebru, “Belial” tiin, ko ai, ciami tu milim pathian i. A sullam tu, hmang thilhlo, hmang tlaklo, ṭangkailo, le midikcanglo, mihrokhrol, ti ca i.[12]

2:13-17 Eli fapate, Hophni le Phinehas te sualhnak: Eli ai fapate in Israel mite hibaw selhnak suangbawite covo lang tuhdan khai siatbal sio i. Hibawl selhnak sa, suang thliahthlo laiah suangbawi hnenumpa in darkeu in suak ai a ngahhnak heh suangbawi hrangah lang i (1Samuel 2:13-14). Hebawl selhnak, rohnak sa, khai mai ah tai hlanah (sa hing in – before they burned), lang i (1Samuel 2:15), hibawl seltute in pe tuh khai iang nuamlo in, khengkhebel in langsah de i (1Samuel 2:16). Israel mite hibawl selhnakte sik fangin, hibawl selhnak sate heh, Pathian caah vokhat, le Suangbawi caah vokhat pede ai,  hibawl seltute in vokhat co de i. Cen, Thukham Hlun songah hebawl selhnak sa songin vokhat le sa kodarsa heh suangbawite coruai de i.[13] Israel mite in hibawl selhnak sate heh a cungai bangin zemdun awngde khalselai, Eli ai fapate in amahte nuam bangbangin hibawl selhnak sate heh lang i. Israel mite Pathian biahnak hibawl seldan heh zaisiarlo in nautat ngai in, suangbawi i hnak heh hmangsual tlang i (1Samuel 2:17).

2:18-21 Naupangpa amuel: Samuel heh suangbawi angki sil in Bawipa naper prede i. Bible thiam Trapp in, Samuel ai napertetu, “a nu pehnak angki fual sil, mai var, le awnmawi zir” ciabang dungdung heh Samuel ai naper i, tiin ti i.[14]   Hannah le a pasal Elkannah heh hibawl sel tuhin Siloh ah kumkhat ah velkhat feh de i. Ciatihin a feh de fangin a fapa Samuel hrangah angki fual khuihnak heh pe de i (1Samuel 2:19). Hannah in Pathian hmuifu pehnak a fapa Samuel heh a mah hnenah umlo khalselai hai awnglo ai, angki fual heh kum siar pe ṭio i. Suangbawi Eli in khai Elkannah le Hannah heh fate tampui nai tuih, tiin hmuifu pe i (1Samuel 2:20). Suangbawi Eli in hmuifu pe sawngen sahhnak bangin Baipa in Hannah heh hmuifu pe ngaingai i, fapa pathum le fanu pahnih pebet i (1Samuel 2:21). Ciatihin, naupangpa Samuel tu Pathian naruaih in Siloh ai suangbawi Eli hnenah um de i.

2:22-26 Eli fapate heh sual kom roh i, Eli in hau khalselai, a fapate in a thurelhnak ngai nuam kom delo i: Hetaah, Eli ai fapate sualhnak um leh thio i. Eli tu a tar ze i hang (2:22a) Eli heh kum upa hang ai suangbawi naper per bawn nawnlo hang, tiin ruat thil i. A fapate heh Bawipa ponhlam luthnak dawngkham ai nupangte heh sualpuidehnak thu heh Eli in ling i (1Samuel 2:22). Ponhlam dangkham ai nupangte heh Pathian bia tuhin kawitute ilo ai, Ponhla dawngkham ai napertu nupangte rel nuamhnak i thai i (Luatsuakhnak 38:8). Ausu bangkhai itatuseh, Pathian umhnak Ponhlam dawngkham ai umtu heh Eli ai fapate in sualpui de i. Eli ai fapate heh Pathian kihzahlo, Pathian zai siarlo tihnak lar ngai i. A pa (father), Eli in a fapate heh, minung vumah sualhnak bawn ian ilo i si. Pathian vumah sualhnak bawnzo i si” tiin, thu cuk hnelhno khalselai a fapate in ngai nuam komlo i. Hetaah, Pathian in Eli fapate heh thi ruai tuhin hnawlzo manin a pa (father) thurelhnak a ngai nuamlo i(1Samuel 2:25). Eli fapate pahnih heh Filistin mite thawn tawng dunhnak ah thi kom i (1Samuel 4:17). Naupangpa Samuel tu Pathian hmai le minung hmai ah mithmaipha co in khang betbo i (1Samuel 2:26).

Pathian in Eli mawhhluk (2:27-36)

2:27-28 Profet pakhat heh Eli hnenah hleng ai, Aaron songkhat (Eli ai pupa) te heh Pathian in suangbawi naper (naper cianghlim), per tuhin ril hlaicehnak thu rel i (1Samuel 2:27-28). Pathian thu fehdan in hlir ilesingkhaw, laivum minung “Suangbawite” heh Pathian canca tluk in ruathnakte i, tiin ngaisung thil i. Pathian in Israel mi te heh biahnak hrangah hibawlsel ruaide i. Ciatihai, hibawl selhnak songin amah Pathian hnenah petuhhnak hibawl selhnak sa (or) rongte heh Pathian hnenah pe canca suangbawite hnenah peruai de i (Danpesalhnak 18:1-8; 26:10; Mipumsiarhnak 18:8, 14, 28; Ezekiel 44:30). Suangbawite heh Pathian in amah canca tluk in ruathnak i. Pathian canca Israel mite lakah umtu dinhmun ah a dah manin mi-kihzahtlak i tuh (Luatsuakhnak 28:2), thianghlim tuh (Luatsuakhnak 29:4), စည်းကမ်း nai tuh (Suangbawi laibu 10:1) heh Pathian in a rilhnak Suangbawite vumah a daihsakhnakte i. Ciatihai a rilhnak Suangbawite heh amah Pathian in huphim de i.[15] Ikhalselai, amahte ca ai bawnhnak Dan phatak in hlunlo ilekhaw rohngai in cawhve de i. Aaron fapa pahnih heh စည်းကမ်း nailo manin thi i (Suangbawi laibu 10:1). Eli fapate heh စည်းကမ်း nailo in nungtlang ai suangbawi ihnak heh hmangsual (အလွဲသုံးစား) manin Pathian thinraw tiar i (1Samuel 2:12-15).

2:29 Baipa thurel tuhin kawihnak profet in, Eli heh, “naper cianghlim heh nautat in kihzah upathnak pelo in ruaih i si,” tiin mawh hlukhnak thute rel i (2:29). Hetaah, Eli sualhnak umlo bangin ruat thil i. Ikhalselai, Bawipa profet in Eli heh mawh hluk i. Pathian in rilhnak a naruaih tute (pastor, evangelist, le Pawlpui upa), tampui in mithmai ngahnuamhnak, hming pha ngahnuamhnak, le hming thang tuhhnak cuan in, Pathian ruaihtlang khai umthai ising. Pathian naruaih tute ai naper a lianber le a thupuiber tu; Pathian le minung karlak pehzom dunhnak bawtsak tuh heh amahte  naper lianber i (Hebru 5:1, 8:3).

2:30-34 Cen, Eli le a innsang heh suangbawi dinhmun in hnawlhnak thu le a fapate pahnih thi tuh thute rel fawm i (2:30-34). Pathian in Eli hnenah, “Israel mite hrangah Suangbawi per tuhin kaimah in na ril ing, ikhalselai, ciatih i tuhnawnlo i hang.[16] I hming songlawi ruaitute heh songloih ve tuh ai, zoh i suam tu te heh zohsuam tuhve ing” tiin, Pathin in ti i (1 Samuel 2:30). Pathian ruaihnak (or) Pathian tumtekhnak (or) Pathian daihdan bangin ruaihlo le perlo ilesingkhaw Pathian angruailo hlaiah, Pathian thinrawhnak khai heh tawk thai i. Eli le a innsang in a Pathian heh fel neu in ruaih tlanglo i. Ciamanin Pathian in hnong ai, hnuataber ah amahte nunhnak tian liam tlang i (1Samuel 4:17-18). Hophni le Phinehas thi tuhhnak heh Pathian in rel ciahnak i (2:25, 34).

2:35-36 Hnuataber ah, Pathian in rinsantlak amah naruaih tutuh rilzohnak thute khai Eli hnenah rel sio i (1Samuel 2:35-36). Profet Elijah khai Pathian naruaihtu a i hnak vumah phuncam awng i (1Kumpibawite 19). Ciafangin, Pathian in Elijah hnenah amah (Elijah) canca a (Pathian) naruaihtu ril tuh in Elijah heh rel fiang ai, thau pawh tuhin ruai fawm i (1Kumpibawite 19:15-16).

Pathian in Samuel ril (1Samuel 3:1-21)

3:1-2 Pathian inEli le a innsang hnong ai, Samuel heh hmang tuhin Eli hnenah fiang ruai zo i. Ciacan dungah Samuel tu Eli hnenah um i (1Samuel 3:1a). Hannah in Pathian pehnak a fapa Samuel heh Pathian hnenah (Eli hnenah) ap in pan pah, Samuel heh Eli hnenah um i (1Samuel 1:27-28). Suangbawi Eli le a fapate in Pathian ang ruailo manin Eli le a fapate heh a naruaihtu Suangbawi naper in hnonghnak thu le Samuel rilhnak thu heh pehzom dun i.

3:3-18 Naupangpa Samuel, Eli hnenah a um pah dung pah, Pathian ai ponka heh Eli hnenah hleng nawnlo i (1Samuel 3:1b). Ikhalselai, Samuel hnen sawn ah Pathian ponka hleng thok i hang. Pathian in Samuel heh velthum tian ko i Ciatihin, a um pah dung pah, Pathian ai ponka heh Eli hnenah hleng nawnlo i (1Samuel 3:4, 6, 8). Samuel in Pathian in kohnak ling thiamlo i, zaiman tifangin Pathian in Samuel heh ko awnglo manin i Ciatihin, a um pah dung pah, Pathian ai ponka heh Eli hnenah hleng nawnlo i (1Samuel 3:7). Eli in, “Samuel kotu heh Pathian i,” tiin, ling thiam ai, Samuel heh a awi tuhdan zirh i (1Samuel 3:9). Ciatihin, Samuel in Pathian ponka za thokhnak i. Samuel hnenai Pathian ponka hmasaber a hlenghnak sik ilesingkhaw, a sayapa Eli innsang hrangah thusia i (1Samuel 3:11-14). Sauel in a hnenai Pathian thu hlenghnak heh a saya Eli hnenah rel ngamlo i (1Samuel 3:15). A saya innsang hrangah thu phalo manin rel ngamlo i thu e. Eli in Samuel hnenah, “Pathian in na relhnak thu heh thup ilesikhaw, Pathian in na cawh tuh i” tiin, ti i (1Samuel 3:17). Ciafangin, Eli innsang vum ah hnawmhnak a hleng tuhhnak thute heh rel sio i. Suangbawi Eli in Samuel ponka a za fangin, “A ni tu Bawipa i ai a mithmuh ah a phaber a tihnak bawn tuseh” tiin, ti i (1Samuel 3:19). Eli sanghnak sik fangin amah le a innsang vum ah Pathian cawhhnak a hlengtuh heh tuartuh in ralring cialep i.  Suangbawi Eli sanghnak ngaihven ilesingkhaw, kumpibawi David sanghnak thawn bangdun i. Amahte sanghnak tu, “zaizongza heh Pathian kut songah i, Pathian in amah daih bangin kin vumah bawntu seh” ti ca i (1Samuel 3:18; cf. 2Samuel 15:25-26; 16:10).  Suangbawi Eli le kumpibawi David te pahnih heh amahte vumah hleng tuhhnak thu heh thusia khalselai cosang tuhin ralring cialep i.

3:19-21 Samuel ai relhnak hmuahhmuah heh Bawipa in khim ruai sio i. Ciamain, Israel ram hmuahhmuah le amahte ramri ai umtute tian in Samuel heh Pathian rilhnak profet tiin, ling thiam tlang i (1Samuel 3:19-20). Pathian rilhnak profette in hmailam ai thil cang tuhhnak thute a rel ciahnakte semkhim sio hnak heh Pathian amah ian heh a nungmi Pathian tiin, larruaihnak ah cang de i. Pathian in, “Hmailam thu relcia bentu pathian dang aisu tal um awm? A minungte ao tuhin relcia tu kaimah ian ilo ing maw?” tiin, Pathian in ti i (Isaiah 45:21). Samuel khai a ponghnak heh Bawipa in khim ruai de ai, Israel mite in khai Samuel ponghnak ngai nuam tlang de i (1Samuel 3:20). Ciatihin, Samuel heh Pathian in hmang thok vivo i hang.


[1] Flavius Josephus, Commentary by Paul L. Maier, The Complete Works of Josephus,Revised and expanded deition.,Translated by William Whiston, (Kregel Academic, 1999), 193.

[2] David Guzik n. d., “1 Samuel 1: The Birth of Samuel”, Enduring Word Bible Commentary, viewed 18 March 2025, <https://enduringword.com/bible-commentary/1-samuel-1>.

[3] C. Marvin Pate, J. Scott Duvall, J. Daniel Hays, E. Randolph Richards, W. Dennis Tucker Jr., and Preben Vang, The History of Israel: A Biblical Theology, (Inter Varsity Press, U S A., and Appolos, England, 2004), 61.

[4] Ponhlam heh thawnde i ni maw? tiin, ruathnak naithilhnak tu, Mosi Dan ah Thukham Kuang heh Ponhlam songai hmun thianghlimber ah dah ruai i (Luatsuakhnak 26:34).

[5] Elkannah in Hannah heh vokhat pe tihnak heh Kawl Bible le NIV Bible ah vohnih pe tiin khai ngan i.

[6] “Joshua laibu khanpui 13-21 songai Israel mite ram zemdunhnak thu  ah siar be tu. Ciahlaiah, Pathian in Israel mite konghoihnak thuanthu (Luatsuakhnak, Suangbawi laibu, Mipumsiarhnak laibu) te thukdeuh in zir ilesikhaw, Pathian in Israel mite heh dikcang lairel in nung tlang tuhthu, le community songah remhnak thawn umtlang tuh thu te cuk i.

[7] Flavius Josephus, (Commentary by Paul L. Maier), The Complete Works of Josephus,Revised and expanded deition., Translated by William Whiston, (Kregel Academic, 1999), 192.

[8] John J. Davis and John C. Whitcomb, A Commentary on Joshua – 2 Kings: Israel from Conquest to Exile, (Baker Book House, 1989), 188.

[9] David Guzik n. d., “1 Samuel 1 – The Birth of Samuel,” The Enduring Word Bible Commentary, viewed 19 March 2025, <https://enduringword.com/bible-commentary/1-samuel-1>.

[10] John J. Davis and John C. Whitcomb, A Commentary on Joshua – 2 Kings: Israel from Conquest to Exile, (Baker Book House, 1989), 190.

[11] Danpesalhnak 18:17-18 ai relhnak heh Jesuh rel nuamhnak i, tiin Steven in rel i (Nalangte 7:37).

[12] 1Samuel 2:12 KJV, <https://mysword-bible.info/web>.

[13] David Guzik n. d., “1 Samuel 2 – Hannah’s Prayer, Eli’s Evil Sons,” The Enduring Word Bible Commentary, viewed 20 March 2025, <https://enduringword.com/bible-commentary/1-samuel-1>.

[14] John Trapp, A Commentary on the Old and New Testaments, Volume 1 – Genesis to Second Chronicles (Tanski Publications, 1997).

[15] Pathian in “Suangbawi” a huphim hnak thu heh Mipumsiarhnak laibu 12:10; 16-17 songah siar thil i.

[16] “Ciatih i tuh nawnlo” a tinuam hnak tu, “Suangbawi i tuh nawnlo i si” ti ca i.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *