Efesa 6 Songai Pathian Thu

Laingantu: Saya henry T. Conzo
date: 02 May 2025

Efesa 6:

Paul in Efesa laikuat (5:21-6:9) songah innsang pehzom dundan thu heh thupui ngai in rel i. Ciaben fangin nupui le pasal karlak pehzom dun tuhdan le Pawlpui le Khrih pehzom dundan thute heh Efesa 5:22-33 songah rel fiang i. Cen, fate le nulepa pehzom dundan thute heh  (Efesa 5:1-4) songah rel leh thio i. Innsang thawn pehzom dunhnak thu hnuataber ah, bawi le sal peh zom dun tuhdan thute (Efesa 6:5-9) songah rel fiang i.

6:1 Nulepa upat tu ih (Kihzah upathnak le thupe sanghnak): Mirang bible (NASB, NIV, le NLT) hemi translation te ah tu, siarhnak 1 ah, “nunlepa thu ngai tuih” tiin um ai, siarhnak 2 ah “nulepa upat tuih” tiin um i. Ikhalselai, Zanniat Bible 2018 ah “nunlepa upat tuh ih” tiin, um veve i. Ciamanin Zanniat Bible ai, thu ngai tuih, tihnak ponka a rel nuamhnak sullam tu thupe hlun tuhhnak ian rel nuamhnak ilo ai, kinzah upathnak pedunhnak thinlung heh thupui in larruai nuamhnak i, tiin ngaisung thil i. Nulepa (or) upa deuhte in nauta deuhte heh naper ruai (or) thu rel ai, a relhnak nauta deuhte (or) fate in ruaihnak sanglo ilekhaw, thupe hlunlo in zai siarlo ilekhaw kihzah upathnak umlo manin i. Insang ah pakaht le pakhat kihzah thiam dun ilekhaw ciabang innsang tu hmuifu um i. Kizah upathnak pe dun tuh tifangin, fate pervo deuh i. Paul in, nulepa kihzah upat pehnak heh Khrihfate pervo i ai, fate in bawn tuhhnak thil pha i (Efesa 6:1) tiin rel i. Khrihfa innsangte hrangah tu fate in nulepa kihzah upat pe tuh tengtenghnak i.

6:2-3 Nun lam tluanghnak le nun sauhnak i: Nulepa upat tuih tihnak thupe tu Thukham ah a belhhnak hmasaber thupe hnak i ti i (Efesa 6:3). Sinai mual ah Pathian in Mosi hnenah pehnak, Thupe pahra sik ilesingkhaw, thupe pakhathnak in palihnak tian: (i) Kaimah siarlo pathian dang biamah, (ii) Milim biamah, (iii) Pathian hming hngalsak in salmah, (iv) Sabbath nia ul tu, tihnak te sik fangin minung le Pathian karlak pehzom dunhnak thute i (Luatsuakhnak 20:3-8). Pangahnak in pahrak (a benhnak), thupete sik ilesingkhaw minung le minung karlak pehzom dunhnak thute i (Luatsuakhnak 20:12-17). Laivum minungte karlak pehzom dunhnak thupete heh, “Nulepa upattu” tihnak in thok i (Luatsuakhnak 20:12a). Ciamanin, hetaah Paul in, “thu pehnak a hmasaber i” tiin, ngaisung sah thil i (Efesa6:3b). Thupe pahra songai minung le minung pehzom dunhnak thu ah nulepa upat kihzahhnak heh a hmasaber in thok manin a thupuiber tiin ruat thil i. David Guzik in Foulkes ai relhnak sirhsan in innsang kongcung hetih in ngan i: “Innsang ah remhnak umlo fangin nulepate heh kihzah upathnak co thil nawnlo i. Ciatihin innsang pawlkom heh siatsuah vivo ai, hnuataber ah hnawm rlahnak ah hleng thai i.”[1] Ciatihin, nulepa kihzah upathnak pethiam ilekhaw laivum ah san sau in nung tuh i (Luatsuakhnak 20:12b). Paul in Thukham Hlun songai thupe sirhsan in, nulepa kihzah upat pethiamtute heh nun lam tluang tuh ai nun sau tuh, tiin rel ve i (Efesa 6:3a). Tulai san ah khai nulepa kihzah upat pethiamtu fate heh amahte nunhnak lam tluan ah tluang vivo de ai, hmuifu co in mithmaipha ngah de i.

6:4 Fate heh Khrihfa nuncan ziaza thawn cawm tuih: Nulepate ning fate heh thinraw (thintok) tuhin bawn mahih. Nulepate in fate thintok tuh zawin bawnhrim (or) ponghrimtu heh tam ze tuhlo i. Ikhalselai, ling thiamlo karlak neuah fate thinraw tuhhnak kongcung bawnngak pang thai i. Ciabang thute um tuhlo in nulepate ralring kul ngai i. Cen, khatlam ah a thupui ngai in ruat kul vehnak tu, “Zaitu manin thinraw?” tihnak heh thupui ngai in ruat kul leh thio i. Nulepa le fate karlak el dunhnak le tawng dunhnak thute ruat fangin thu daih bang dunlo le thu hmu thiam dunlohnak manin el dun (or) tawng dunhnak tian suak de i. Tunlai san ah fat ai khua hmudan le thu lingdan heh nulepa in hmubanlo le lingsah thiamlohnak thute tampui um i. Ciamanin, nulepa le fate karlak ai thinraw dunhnak kongcung heh rel harsa ngai can um thai i. Nulepate in fate vumah ralring ngai in lingthiamhnak nai kulhnak thute tu, fimhnak zir tuhhnak kongcung, tangka si tuhhnak kongcung, naper kongcung, le laivum pawlkom kongcung ah ral ring deuhin kilkhawl dun kuli. Ciabang kongcungte ah nulepate in fate daihdan (or) fate kulhnak heh lingthiam sio banlohnak um thai tihnak heh ralring kul ve i.

Ikhalselai, Pathian thu kongcungah tu nulepate in fate heh konghoi tuh hrimhrim hnak i. Paul in a tihnak poka sik ilesingkhaw, Khrihfa nuncan ziaza le zir dunhnak thawn cawm tuih tiin, ti i (Efesa 6:4b). Pathian in Abraham heh fate tampui nai tuhhnak hmuifu pe tuh ai, Abraham in a fate heh thu zirh tuhin rilzo ing, tiin ti i (Sempanhnak 18:19). Pathian in Israel mite hnen ah amahte fate heh amah Pathian thu zir sallawn vivo tuhhnak thu heh thupui ngai in rel vivo i (Luatsuakhnak 12:14, 24-27; Danpesalhnak 4:10, 6:7).

Foulkes in sangtu mite innsang ah nulepa ai pervo lianber tu amahte fate heh Pathian thu songah feh tuhin lam hmun tuhai kilkhawl tuh le Pathian thu in lam pial tum tuhlo in konghoi tuh heh nulepa ai pervo lianber i, ti i.[2] Nulepa in fate vumah pevo lianber kin naihnak tu amahte thil bawnhnak hmuahhmuah heh lingpui in amahte nuncan ziaza siatsuah dun tuhlohnak thute ilekhaw a mawitak hlun thim in, amahte nuncan ziaza siatsuah dun tuhhnak kongcung ilekhaw thucuk rori kul i. Nuncan ziaza siatsuah dun in Pathian thu ling tuhlo hnak lampui ah feh tum ilekhaw nulepa thu naihhnak in konghoi rori kul i. Khrihfa innsang ah ruahsanhnak thupui ngai phunli um i: (i) Pathian ai hmuihmel lar ruai tuhhnak i. (ii) Pathian canca fate uktu tuh. (iii) Pathian minung karzai ruai tuh. (iv) Pathian sangtu fate heh kilkhawl tuh somdawl tuh. Hemite heh Khrihfa innsang ai thupui ngai in ruahsanhnak naper palite i.[3]

3). Bawi le Sal (6:5-9)

Efesa 5:22-6-9 songah Paul in Khrihfa innsang thu ngan i. Bawi le Sal karrlak pehzom dun tuhdan heh Efesa 6:5-9 songah ngan i. Efesa rel fianghnak ngantu Foulkes in hlanlai, Paulte san laiai bawi le Salte karlak pehzom dunhnak thu heh, tunlai sanah naper naitu (အလုပ်ရှင်), le napertu (အလုပ်သမား) tiin, ruat ilesingkhaw Paul ai rel nuamhnak taktak heh ling thil tuh i, tiin ti i.[4] Miinung covo (လူအခွင့်အရေး) heh thupui ngai in ruat tlanghnak san i ai,  ‘Sal’ (slave) tihnak tu um nawnlo tluk i hang. Cen, naper naitu (အလုပ်ရှင်), le napertu (အလုပ်သမား) karlakah innsangkhat bang rori ruat in thurel tuh heh harsahnak um thai i. Saya Khar Thuan in bawi le Sal pehzom dunhnak thu heh hetihin rel fiang i: Tunlai san ah Sal tihnak heh um nawnlo tluk i. Ciahnak tahin, Saya le kuthnia (ဆရာ နှင့် တပည့်), Sibawi (Doctor) le miur, naper naitu (အလုပ်ရှင်), le napertu (အလုပ်သမား), tiin um ai, hemite karlak pehzom dundan heh hlanlai Rome cozah san lai ai pehzom dundan in siava nawnlo i, ti i.[5]

Hlanlai, Paul te san ah milian deuhte in Sal nai ai ciami Sal te heh a naitu bawite thu in nung kul i, ciaheh, innsang pakhat songai thu bangin rel thil i. Paul in Sal le Bawi pehzom dunhnak thu heh Efesa 6:5-9 songai nganhnak ah thupui ngai in a relhnak tu, Sal te in Pathian kihzahhnak thinlung thawn a bawite hrangah naper sah tuh thu heh thupui ngai in rel i. Ciabang thotho in bawite in khai sal te vumah naunehhnak thinlung nailo in, ciahnak tahin, zawn ruathnak thinlung, le ithnak thinlung nai tuhin rel i. Pathian ukhnak innsang pakhat songah hlaidang dunhnak umlo le nauneh dunhnak umlo in pehzom dun tlang tuhhnak thute heh Efesa 6:5-9 songah thupui in lar ruai i. Jesuh Khrih thawn pehzom dunhnak thawm in nupang le pasal, bawi le sal lakah hlaidanhnak um nawnlo i, tiin ti i (Galati 3:28).

6:5-7 Salte in a bawite heh kihzah upathnak thinlung thawn a na, par sah tuih: Hetaah, Salte in a bawite kihzah upathnak pe tuh thu rel hmasa i. Paul in Salte hnenah a relhnak heh thil bawn tuhpha thupui pathum lar ruai i: (i) Salte in a bawite heh kihzah upathnak thinlung nai tuh, (ii) Salte in a bawite hrangah naper fangin mithmaipha ngah nuam in per tuhlo ai, naper hmuahhmuah heh a pha thaiber in per tuh, (iii) Khrih ai Sal ning i bangin, ning thinlung veksen in Pathian daihhnak ning bawn bangin minungte hrangah khai bawn tuih, tiin rel i. Paul ai relhnak ah thupui in ruatpha pakhat um i: Salte heh a bawite kihzah upat thiam tuhin rel i, ikhalselai, mithmaipha ngah tuhin a bawite mithmuh ian ah thilpha bawn tuhlo, tiin ti leh thio i. Paul ai tumtekhnak ngaihven ilesingkhaw, Salte heh amahte i hnak bangin nung thiam tuh thu rel i, dingfelhnak thinlung le thinlung pha nai in thilpha bawn tuh thu le Pathian kihzah upat tuhhnak thu heh thupui lar ruai i. Korin laikuat songah, “Aisusu khai Pathian kohnak ning co lai ai ning umdan bangin um tu hlen ih. Pathian ai ning ko laiah sal i aw i sim? Ning ita inkhai poi lo i! Ikhalselai miluat cangthilhnak can pha ngah le i sikhaw luat tum tu taito ih!” tiin, ti i (1Korin 7:20-21).

6:8 Thilpha a bawntu heh Pathian in phatman pe leh tuh i. Pathian mithmai sik in thilpha a bawntute heh Pathian in amahte phathnak a bawnman hmuifu pe leh tuh i. Hetaah, , Salte in bawn tuhhnak thilpha heh fimvar deuh in sik ilesingkhaw, a bawite ang ruaihnak thilpha ilo i. A cungah nganzo bangin, “na ning perhnak heh ning bawite hnen in mithmaipha ngah nuam manin per mahih, ikhalselai, Pathian daihhnak ning bawn bangin ning bawite hrangah naper tuih (Efesa 6:6),” tiin, ti i. Paul in Salte hnenah thinlung pha ruahhnak thawn na a per ruaihnak heh Pathian sangtu i manin Pathian daihhnak bawn bangin thilpha bawn ruaihnak sawn i. A bawite hrangah na a per fangin Pathian kihzahhnak thinlung thawn a mahte prevo heh rinsan tlak in per tuhhnak i. Ciatinai, rinsan tlak in a per tuhhnak khai heh a bawite ang ruai tuhhnak i sawnlo ai Pathian kihzah manin rinsantlak thilpha a bawn tuhhnak sawn i (Ciatihin kin ti manin a bawite kihzah kullo tiin rel nuamhnak ilo i. A bawite khai kihzahhnak pe thiam tuh, cen amahte i hnak bangin Pathian kinzah hnak thillung nai in thilpha bawn tuh ti nuamhnak sawn i).

6:9 Ning Salte vumah thilpha bawn tuveih: “Ciabang thotho in” tiin a rel nuamhnak tu a cungai relzohnak, “Salte in thilpha a bawnhnak heh Pathian mithmai sik in Pathian kihzahhnak thinlung thawn rinsan tlak in thilpha bawnhnak thu” rel nuamhnak i. Salte in Pathian kihzahhnak thinlung thawn rinsaltlak in thilpha a bawn bangin, bawite heh salte vumah bawn tuve ilai hring mahih, tiin, a ti rel i (Efesa 6:9).

Sal cangdan thu heh a phunphun um i: Sal tampui tu ral tawngdun hnak ah pom tuarte heh Sal ah hmang i. Sal ṭhenkhattetu Lawng ruamtu damiah (ပင်လယ် ဓားပြ) te in, Sal tuh hrimhrim in pomhnak Sal khai um i. Cen, Sal zaimawzah tu amahte veve Sal tuhin zuarduntu khai um i.[6] Mi zaimawzah in amahte veve (or) amahte innsang pum cawmdun benlo manin Sal in zuar dun khai um ai, mi ṭhenkhat tu amahte nunhnak khuasa tuhhnak tawlrel benlo, tawlrel thiamlo manin Sal tuhin zuardun khai um i. Perth Bible College ai tlawng Saya Stephen E. Young in Sal zuar dunhnak thu heh hetihin ngan i: Innsang pakhat ding tuh fangin kulsamhnak tampui um i, inn khai lai tuhin khuaruat kul (or) zawng tuhin khuaruat kul i. Ciatihin, innsang pakhat ding tuh fangin khuaruat khuakhang kulpha tamze ai khuakhang benlo manin Sal tuhin zuardun khai um i.

A kontihbang dinhmun in Sal ah cang ita in khai amahte dinhmun tu Sal i ai a bangdun sio i. Thukham Thar san (or) Paulte san laiai Rome cozah dan ah Salte heh amahte nuhnak covo zaikhai nailo i. Salte heh thilri (property) bang tluk i ai, amahte nunhnak le thihhnak heh amahte naitu bawite kut songah umsio i.[7] Ciabang pawlkom dinhmun ah Paul in Sal naitu bawite heh, “Pathian kihzahhnak thinlung thawn ning Salte vumah thilpha bawn tuih, hring nawn mahih” tiin ti i (Efesa 6:9). Amahte san tiluang sikdan in hlir ilesingkhaw Salte vum ah amahte nuam bangbang in bawn thil i. Ikhalselai, Pathian sangtu mite manin kin uktu bawi heh a nung Pathian ian i ai, a sangtu mite tu pakhat le pakhat hlaidanhnak umlo amah ihnak bang in Pathian kihzah upathnak pe thiam tuh ti heh Paul in a rel nuamhnak i.

Galati laikuat songah Paul in hetin ngan i: “Ciamanin Judah mi le Gentile mi tiin hlaihdanhnak um nawn lo i, sal le miluat lakah ituseh, nupang le pasal lakah ituseh, hlaihdanhnak um nawn lo i. Ning veksen Khrih Jesuh thawn ning pehzomdunhnak songah pakhat i si” (Galati 3:28). Paul in rel nuamhnak tu Pathian sangtu mite izo manin Salte heh luat ruaituh tihnak ilo ai, Salte vumah naunehhnak thinlung nai tuhlo, hlaidanghnak thinlung nai tuhlo amahte dinhmun ṭenah Pathian kinzah in nun tlang tuh tiin cuk nuamhnak i.

D. Pathian ralthuamte heh sawngenhnak thawn thuam tuih (6:10-24)

Paul in Efesa laikuat hnuataber tuhcah ah Pathian thawn pawlkomhnak nun heh kho ngai in nung tuh ai Satan ral heh tawng ben tuhin Pathian hnen in hlenghnak hathnak thawn thuam dun tuh thu rel i (Efesa 6:11). Khrihfate tawng tuhhnak raltetu mit in hmu thilhnak ral ilo, lai le van karlak ai rauhla sia, le a thimmi laivum uktute i (Efesa 6:12). Ciabang ral tawng tuhhnak hrangah Pathian ponka ian in tawng ben tuh tihnak thu heh Paul in rel fiang i.

Cen, sangtu mite sanghnak kho a nai ben tlang tuhhnah hrangah pakhat le pakaht saw ngen sah dun tuhhnak thu khai thupui ngai in cah i (Efesa 6:18). Paul in amah ai thuthangpha phuanghnak naper hrangah sawngeh sah tuhin thu cah fawn i (Efesa 6:19).

Efesa 6:10-24 heh zir bai deuh tuhin a hnialamai bangin khan thil i:

1) Ralring tuih, Pathian ral thuam sil tuih (6:10-17)

2) Sawngen sah dun tuih (6:18-24)

1) Ralring tuih, Pathian ral thuam sil tuih (6:10-17)

6:10 Ning thazang hat ruai tuih: Sanghnak lamah ṭawnṭai in sawn dualdo tuhlo in Rauhla lamah kongso tuhin dawnkhamtu ral tawng tuh in thazang lang tuhhnak thu rel i. Hetaah thu pahnih thupui in lar ruai i.

(i) Bawipa thawn pawlkom dunhnak ah hat ngai in um tuh thu heh thupui in lar i. Pathian in Israel mite heh Canaan mite thawn komdun in hoidun tuh daihlo i. Zaiman tifangin, a komhnak Canaan mite biahnak hlun in amah Pathian zam tuh daihlo manin i. Pathain thawn pawlkom dunhnak siatsuah tuhhnak sdaihlo manin i (Luatsuakhnak 34:12-16; Danpesalhnak 7:3-4; Thukhantute 3:5-8). Laivum sangtu mite nunhnak ah Pathian thawn pehzomhnak siatsuah thaitu thu tampui um i. Kin thudaihdan in thil a hlenglohnak thute, tumtekhnak bangin hlawhtlinglohnakte, naperhnak remcanglohnak thute, rualpui thawn remcang dunlohnak thute, le a dangdang…, manin Pathian thawn pawlkom dunhnak hnawmcan ruai thai i. Ciabang thute hmuahhmuah hnak in Pathian thawn pawlkom dunhnak heh thupui sawn in ruat thiam tuh heh Jesuh in cukhnak i. Matthai 10:34-37 songah Jesuh in, “Laivum ah remhnak bawn tuhin kawilo ing, ralvang thawn kawi ing. Aisu khai ituseh, kaimah tahin a nulepa it sawn tu heh i hluntu tuhin tlaklo i.”

(ii) Amah ai hathnak manin ning thazang hat ruai tuih; Siarhnak 10 ai pahnihhnak thupui larhnak tu, Pathian hathnak ring in nung thiam tuh thu cahhnak i. Sanghnak thawn kal suanhnak lamtluan ah Pathian thawn pawlkom dunhnak siatsuah tute heh a cungah lar ruaizo i sing. Ciabang thu daih kullohnak thu kin vumah hleng fangin sangkhohnak in lampial ah kin fehpui baineu i. Ikhalselai, Jesuh Khrih thawn pehzomhnak kho ngai nai ilesingkhaw Jesuh Khrih Rauhla Thianghlim bawmhnak thawn in neh ben de i. Matthai 28:18-20 songah Jesuh in, “Lai le van ai thunaihnak hmuahhmuah heh kaimah hnenah i pe zo i. Ciamanin feh tu ilai miphun hmuahhmuah i hnuahlun cangruai tu ih; Pa le Fapa le Rauhla Thianghlim hming in baptisma pe tu ih. Cen i thupehnak hmuahhmuah hlun tuhin zirh tu ih. Hai mah ih, san a bo hlanlo ning hnenah um tuh ing,” tiin ti i. Laivum minungte in amahte thinlung songai a neh benlohnak sualhnakte heh Jesuh khrih in neh sah i. Ciami nehhnak a ringtute heh Pathian hmaiah mi dingfel kin cang i (Rome 8:3-4).

Efesa 6:10 songah thupui ngai in ruatpha umhnak tu, Pathian thawn pawlkom dunhnak siatsuah tuhlo in kilkhawl dunhnak nun heh Pathian hnathnak ringin Rauhla nunhnak hnawmcan ruaitu vumah nehhnak nun nai cih i, tihnak heh thupui ngai in lar i. Paul in Rome laikuat 8:31 ah Pathian thawn pawlkomhnak khongai a naitute heh Pathian in kilkhawl de i, aisu bangin khai tawng neh tuhlo i, tiin ngan i. Jesuh Khrih in, Kaimah thawn pehzomlo leisikhaw Rauhla thai thai thil tuhlo i si, tiin ti i (Johan 15:1-8). A cungai kin nganzohnakte sik ilesingkhaw Pathian thawn pehzom dunhnak heh sangtu mite nehhnak i, tihnak heh thupui ngai in lar i.

6:11 Santan zawlhnak tawng ben tuhin Pathian ralthuam sil tuih. A cungah Satan heh canpha pe mahih, tiin relzo i (Efesa 4:27). Satan naper ralring tuhhnak heh rel ai, “Satan zawlhnak tawng ben tuh thu” rel lehthio i (Efesa 6:11a). Khrihfate hrangah ral lianber tu Satan naper i. Cen, Satan naper kin tifangin, lai le van karlak ai rauhla siava naper i ai, minung in ling ban bensiohnak ilo ai, tawng neh thilhnak khai ilo i (Efesa 6:12). Ciamanin, Paul in Satan ral tawng ben tuhhnak hrangah, Pathian ralthuam hamng tuhin rel i (Efesa 6:11b). Laivum minungte in Jesuh sang tuhlo le Jesuh rinsan tuhlo heh Satan in a tumhnakber i. Peter laikuat songah, “Fimvar in um tuih, ralring in um tuih, ning ral Satan heh dawp pha si in a huktu hnelhno chintit bangin vak hnelhno i” tiin ti i (1Peter 5:8).

Satan naper a phunphua: Satan zawlhnak ti fangin tampui ruatpha um i. Sangtu mite thinlung songai Satan naper khai um thai ai, kin hiangkim ai umtute manin kin sanghnak siatsuah thaitu Satan naper um i. Saya Khar Thuan in Satan naper heh a tlangpui thu in phunli khan in fiang ruai i.[8]

(i) Laivum minungte,[9] (Jesuh Khrih sanglo tute) rauhla mit caw ruai i (2Korin 4:4).

(ii) Nalangte[10] bangin bawn dun i (2Korin 11:13-15).

(iii) Ngaihsunurkul bawn thiam ve i (2Thesalon 2:9).

(iv) Thupom (Doctrine) diklo suahpui thiam i (1Timothy 4:1).

Satan mizawldan a cungai kin lar ruaizohnakte sik ilesingkhaw, thu dik ngaingai linghnak nai tuhlo in le thu dik ling nuamhnak thinlung nai tuhlo in, minung thinlung molh ruaihnak naper i. Tunlai san minungte in kin tawkhnak thute ciang i ai, a laukul ngai zawlhnakte i. Pathian Rauhla Thianghlim rel fianghnak umlo fangin thu dikcang ling thillo i. Pathian thuthup a ling sio tu heh Rauhla Tianghlim i (1Korin 2:10). Ciamanin, Pathian thawn pehzom dunhnak dikcang a naitute in Satan zawlhnak heh ling thiam de ai, ciami zawlhnak in luathnak ngah de i. Ciamanin, Paul in Satan zawlhnak tawng ben tuhin, Pathian ral thuam sil tuih, tiin rel i (Efesa 6:11b).

6:12 Kin tawnghnak ral tu van ai umtu rauhla sia ai hathnak i. Van ai umtu rauhla sia tiin rel khalselai, ciami rauhla sia ai naper tu laivum minungte karlak ah i. Ciami rauhla siavate tu mithmuh thil ilo, taksa le thisan nai ilo i. A thimmi laivum uktute i (Efesa 6:12). Bible songah thimhnak tihnak ponka heh Satan ukhnak a rel fangin hmang dehnak ponka i. Saya Khar Thuan in Efesa 6:12 ai relhnak kin tawng tuhhnak ral heh Satan le a ralkap pawl i ai, a tlasiami vancungmite i, tiin rel i.[11] Thuphuan laibu ngantu in, “Satan tiin kohnak, laivum pumpuluk mizawltu heh van in lon tlang i” tiin, ti i (Thuphuan 12:9). Ciami mizawl thaitu heh rulhreng le a lam ṭang vancungmite i (Thuphuan 12:7-8). Satan tiin kohnak laivum pumpuluk mizawl thaitu ai naper thupuiber tu Pathian tawng cai tuh le Pathian sangtu mite zawl tuh, le siatsuah tuh heh amahte naper lianber i.[12] Paul in Efesa 6:12 songah kin tawnghnak ralte tu van ai umtu rauhla siava hathnak i, tiin, tihnak ruat ilesingkhaw, tlasiazohnak vancungmi le amahte hmanghnak laivum minungte khai tel thai i. Satan tu laivum minungte khai hmang thai ve pah i. Jesuh zuartu Judah Iskariot khai Satan in hmang i (Luka 22:3).

6:13 Ciamanin Pathian ai ralthuam sil tuih: Hetaai, “Ciamanin” tihnak ponka tu a cungai relhnak kawk in rel nuamhnak i. A rel nuamhnakber tu, kin tawnghnak ralte heh taksa le thisan nai minung ilo, a tlasiami vancungmite hathnak, i manin, tiin a rel nuamhnak i. Ciabang rauhla sia hathnak tu, minung thazang in tawng tuhhnak khai ilo i. Pathian hathnak ian in neh thilhnak i. Satan in Job ai naihhnak le a pumtaksa siatsuah tuh fangin Pathian hnenai sianghnak in siatsuah i (Job 1:12; 2:6). Khuasiate in Jesuh hnenah, a can khim hlanah kin cawh tuhin kawi i sim? tiin, ti i. Cen, Jesuh hnenah, vok songah kin lut ruai tu, tiin ngen i (Matthai 8:31). Khuasiate heh Jesuh sianghnak in vokrual songah lut i. Mizawl thaitu le sangtu mite siatsuah tumte ral a neh thaitu heh Pathian ponka ian i. Hebru laingantu in, Pathian ponka tu nakhnih nai ralvang hnaktah in san sawn i, tiin ti i (Hebru 4:12). Pathian ai ralthuam sil tuih, tiin, a ti nuamhnak tu, Pathian thu in tawng tum tuveih tihnak ca i.

6:14-17 Pathian ai ralthuamte: Satan tiin kohnak laivum mite zawltu tlasiazomi vancungmite hathnak huham heh Pathian thu in tawng tuh, tiin kin ti fangin a kon tihin tawng ve tuh tihnak heh ruat pha um i. Pathian ralthuam hmang tuhdan heh Paul in a fiang tuh thaiber in relfiang i. Ciatihin a rel fangin, kho ngai in ding cai tuih tiin ralringhnak ponka in relfiang thok i.

            Group – A                                  Group – B

Elpen canca                        : thutak,

kangphaw canca   : dikcanghnak,

kedawlcanca                     : daphnak thuthangpha,

Lum canca                          : sanghnak,

Lukhuk canca                     : nunaohnak,

Ralvang canca        : Pathian ponka,

Sangtu mite Satan ral tawng tuhhnak hrangah Pathian ponkate (Group – B) heh sangtu mite in ralthuam bangin hmang tuhhnak i ai, cia heh ralkap ralthuamte (Group – A) hmang in fiang ruai i. Sangtu mite sanghnak thawn kho ngai in ding ben tuhhnak hrangah mah le mah kil khawl dun thiam tuhin ralkapte hmanghnak ralthuam hmangin fiang ruai i. Paul in hebangin ralkapte hmanghnak ralthuam heh santehhnak hmangin a fiang ruaihnak heh laikuat a cosangtute (or) a siartute caah lingbai tuhhnak ralkapte hmanghnak ralthuam heh santehhnak hmang i, tiin ruatsah thil i. Paul heh Rome ah thawng to tengah Efesa laikuat ngan i (Efesa 3:1; 4:1; 6:20). A hmuhnak ralkapte hmanghnak ralthuam heh ralkapte caah tuahmawh dun ngah tuhlo in kilkhawl dunhnak phaber tiin ruahhnak nai i. Ciaheh sangtu mite sanghnak ah kho ngai in ding ben tuhin kilkhawl dun ben tuhhnak rel fianghnak ah santehhnak phaber i, tiin ruat manin ralkapte hmanghnak ralthuam hmangin rel fiang i, tiin ruahhnak nai i.[13]  Cen, Paul heh Rome ai thawng a to teng ah Efesa laikuat ngan i, tiin ruahhnak nai i.[14]

2) Sawngen sah dun tuih (6:18-20)

Paul in rauhla siava ral tawng tuhhnak hrangah Pathian ai ralthuamte (Pathian thu) hmang tuhin a rel fangin sawngenhnak heh telh cihlo ai tumce deuh in hnuataber ah rel i (Efesa 6:18-20). Ciatihin a rel fangin Pathian sangtu mite hrangah sawngen sah dun tuh heh cah fawm i. Paul in thuthangpha heh lam tluang ngai in phuang thil tuhhnak hrangah khai sawngen sah tuhin cah i. Efesa laikuat songah sawngenhnak thu heh, Efesa 1:15:21 ah velkhat, 3:14-21 ah velhnihhnak lar ruai ai, Efesa 6:18-20 ah velthum lar ruai i. Paul in sawngen sah dunhnak heh thupui ngai in ruat i, tiin ngaisung thil i.

6:18a Hemite ning bawn fangin Pathian hnenah bawnhnak ngen tuih. Pathian ai ralthuamte tihnak tu, “thutak, dikcanghnak, daphnak thuthangpha, sanghnak, nunaohnak, Pathian ponka,” hemite i ai, a vek in sik ilesingkhaw, “Pathian Thu” tiin kin reldun dehnak songah huap ngah sio i. Ciami thute tu amah Pathian bawmhnak tello in minungte in nai thillo, ling thillo i. Ciamanin Pathian hnenah bawnhnak ngen kul fefohnak thute i. Jesuh in, “Sawngenhnak le rong ulhnak lek in khuasia hnawt ben i” tiin a hnuahlunte hnenah rel i (Matthai 17:21).

6:18b Pathian ai minungte caah catloin sawngent tuih. Bulpak nunhnak ai rauhla siava naperte tawng tuhhnak hrangah sawngenhnak heh thupui bangin, sangtu mite pakhat le pakaht sawngen sah dun tuh heh thupui i. A cungah kin nganzo bangin Efesa laikuat songah Paul in sawngen sahhnak heh velthum rori lar i. Jesuh Khrih thihhnak a tuar tuh hlan ah a hnuahlunte hrangah thupui ngai in sawngen sah i (Johan 17).

6:19-20 Thuthangpha phuang tuhhnak hrangah sawngen sah tuih. Paul in thuthangpha heh lam tluang neu in a phuang thil tuhin sawngen sah tuhin thu cah bet i. Sawngen sah tuhin a relhnak ah thupui pahnih lar ruai i. (i) Pathian in a phuang tuhhnak thu pe tuhin sawngen sah tuh, (ii) Ral pha ngai in thuthangpha a phuang thil tuhin sawngen sah tuhhnak thupui pahnih lar ruai i. Ral pha ngai in thuthangpha phuang tuhhnak harng sawngen sah tuhhnak thucah heh vel hnih rori lar ruai i (Efesa 6:19b, 20).

Pathian ruailohnak thu rel manin thi:  Paul ai sawngen sah tuhhnak thucah ah Pathian thu kin phuang tuhhnak heh amah Pathian in a phuangtu minung hnenah pe kul i tihnak heh thupui in lar i. Pathian in amah ai ruailohnak thu heh profette in phuang ilekhaw thi tuh i tiin ti i (Danpesalhnak 18:20). Profet Hananiah heh Pathian thu relhnak banglo in thu rel manin hnuataber ah thi i (Jeremiah 28:15-17).

Ralpha in phuang thil tuhin: Tunlai san Pathian thu phuang manin harsa tuar heh um lai i. Ram ṭhenkhat ah tu thihhnak tian khai um lai i. Ikhalselai, hlanlai Thukham Thar san (Paulte san) lai bang rori in tu tuarhnak tam nawnlo i. Nalangte laibu songai thuthangpha karhzaidan thu ruat ilesingkhaw, thuthangpha phuang tuhin vak tlang ai karzaihnak ilo i.[15] Judah biahnak upate le Rome cozah uktute rek tuh lau ai ral tlang hmun ah thuthangpha heh karhzai vivo hnak i. Cen, Paul khai heh thuthangpha phuang manin pom tuar hnak i (Nalangte 21:30). Ciatihin, Rome tian thawngto in hleng i (Nalangte 27-28). A cungah kin nganzo bangin, Paul in Efesa laikuat a nganhnak heh Rome ah thawngto lai tengah nganhnak i tiin ruahhnak nai i. Paul heh thuthangpha phuang manin thawngto khalselai com tum cuanglo ai, ralpha ngai in phuang thil tuh in Pathian bawnhnak ngen i (Efesa 6:19b-20).

3) Hnuataber vaihla dunhnak (6:21-24)

Efesa laikuat 6:21-24 songai thu heh Paul in hnuataber vaihlahnak thute i. Ciatihin vaihlahnak ponka ah Efesa laikuat a hlanai thute thawn pehzom dunhnak umlo, vaihlahnak rori in a laikuat ben ruai i. Paul in Taikhikas heh Efesa khua ah feh ruaihnak thu heh a laikuat hnuataber vaihlahnak ah lar ruai i (Efesa 21-22). Cen, hmuifu pehnak ponka thawn Efesa laikuat heh ben ruai i (Efesa 6:23-24). Paul in hmuifu pehnak heh aisute hnenah pehnak tihnak heh fungfe neu in larruailo i.

6:21-22 Ṭaikhikas heh ning hnenah i hlathnak i. Efesa laikuat vaihlahnak ah Paul laikuat dangte bangin bulpak hming tel tamlo ai Ṭaikhikas pakhat ian telh i.

Ṭaikhikas heh Paul ai thuthangpha phuanghnak naper ah rinsantlak ngai naper pui i, tiin ngaisung thil i. Paul thawn naper komhnak thu heh Paul laikuat songah velli lar i. Kolose 4:7-8 ah Ṭaikhikas heh Paul in Kolose khuate hnenah feh ruaihnak thu lar ai, Efesa 6:21-22 songai ponhnak, “I thula a semkhim in ning rel tuh i” tihnak ponka bang cekci in Kolose laukuat ah khai ciami ponka telh i (Kolose 4:7-8). Paul khualtlawng velthum vakhnak ah khai Ṭaikhikas hming lar leh thio i. Ṭaikhikas heh Ṭrofimas, le Timote te thawn Asia ram ai umtute i ai, Paul velthumhnak khualtlawng a vakhnak ah hluntute i (Nalangte 20:4). 2Timote 4:12 ah Ṭaikhikas heh Paul in Efesa khua ah feh ruai, tiin um i. Efesa laikuat rel fiangtu Foulkes le Liefeld te pahnih in, Ṭikhikas heh Efesa laukuat phurtu i ai, Paul in Rome khua ah thawng a to lai tengah cia (Efesa) laikuat heh phur ruaihnak i, tiin 2Timote 4:12 sirhsan in ngan i.[16] Titus 3:12 ah Paul in Ṭaikhikas heh Titus hnenah feh ruai i. Paul in Titus heh Crete tikulh ai sangtu mite kilkhawl ruai i (Titus 1:5). A cungai kin relhnakte sik ilesingkhaw Ṭaikhikas heh Paul thawn thuthangpha relhnak naper ah rinsan tlak ngai in perpui i, tiin ruat thil i.

Ṭaikhikas in Paul ai thu heh a semkhim in rel tuh. Paul in Ṭaikhikas heh Efesa khua ah a feh ruai fangin laikuat keng ruai ian ilo ai, amah thula heh a semkhim in rel sio tuh i. Paul ai thula a ling semkhim sio fangin thazang lang tlang tuh heh Paul ai ruahsanhnak fawm i. Ṭikhikas in Paul ai thula a semkhim in ling tihnak heh lar ai, ciaheh Paul le Ṭaikhikas heh nong neuin pehzom dunhnak nai tlang i, tihnak lar ruai i.

Paul ai thu ling fangin thazang ngah tlang tuh a tifangin, Paul ai thu heh zaitu thute i ni? tiin, ruatpha um i. Nalangte laibu songai Paul khualtlawng a vakhnak thute sik ilesingkhaw, Paul heh harsa tawkhnak thu ian i. Ciabang dinhmun in thuthangpha heh ralpha ngai in phuang i (Nalangte 13-28). Cen, Efesa laikuat a ngan fangin Paul heh thawng to teng i, tiin ruat thil i (Efesa 3:1, 4:1, 6:20). Paul in, “I umdan ning rel tuh ai thazang hathnak ah hmang tuh i si” tiin, a rel nuamhnak tu, thawngto in harsa tuar khalselai, ralpha ngai in thuthangpha dingpui ngam hlen tiin a rel nuamhnak i thai tuh i. Ciatihai Paul ai ralpha ngai in a tuarbenhnak thu heh Efesa Pawlpuite le a laukuat siartute caah thazang cang tuh heh Paul ai ruahsanhnak i, tiin ruahsah thil i. A cungah kin nganzo bangin, Paul thuahthu ah anghnak thu in thazang langpha umlo tluk i. Paul thula in thazang lang tuhhnak thu heh tunlai san, anghnak le hlawhtlinghnak thu ian phuanghnak (ကျမ်းမာချမ်းသာ သတင်းကောင်း) thute thawn tu bang dun thil ngallo i.

6:23-24 Daphnak, ithnak, sanghnak, le ninghiohnak. Efesa laikuat benhnak ah Paul in hmuifupe sawngenhnak ponka in ben ruai i. Hebang poka hmangin laikuat ben ruaihnak heh tumce in le thupui ngai in ruat pha um ciamcolo ai, laikuat tawp ruaidan phunkhat tiin ruatsah thil i.

Daphnak le ithnak, tu sanghnak thawn Pathian le Bawipa Jesuh Khrih in ningpe tuhram seh (Efesa 6:23). Daphnak tihnak heh phunhnih in ruat thil i. (i) Laivum minung, sangtu mite karlak ah daphnak um thil tuhhnak hrangah tu pakhat le pakhat tawngdun um tuhlo, thu eldun um tuhlo, ciabang heh daphnak phunkhat i. Cen, (ii) Remhnak le zohsuamhnak, (a hlaice in Judah upate remhnak, phiarhnak, le zohsuamhnak, cen cozah thunaitute ai remhnak le zohsuamhnak) umlohnak khai heh daphnak phunkhat i. Daphnak phunhnih in songah Paul ai rel nuamhnak daphnak tu, (i) hnak ai relhnak, Khrihfa pawlkom songah tawngdunhnak umlo, le thu hmuthiam dunlohnak umlo, daphnak a rel nuamhnak tiin ruat sah thil i. Zaiman tifangin, daphnaka tihnak heh ithnakthawn pehzom dun i. Cen, pawlkom songah ithnak thinlung nai tlang fangin daphan (i) hnak ai relhnakte heh Khrihfa pawlkom songah um thil i. Ithnak umlo in ciami daphnak um thillo tluk i. Ciami ithnak tu sanghnak vumah sirhsan kul i. Ithnak tihnak tu Jesuh Khrih sanghnak ai a thai a par phun khat i.

Ninghiohnak tihnak ponka heh Greek nunphung dan in vaicang dunhnak ah hmang de i.[17] Ikhalselai Paul in vaihlahnak ah hmang i. Hetaah, Paul in, “Ning veksen vumah Pathian ai ninghiohnak um tu hram seh (Efesa 6:24), tiin, ngan ai, ninghiohnak tihnak ponka hmanghnak ai ruahsanhnak tu hmuifu pe sawngen sahhnak in hmang i.


[1] David Guzik, https://enduringword.com/bible-commentary/ephesians-6/., ah 19 April 2025 sikhnak.

[2] Francis Foulkes, 166.

[3] Philip Alan le Segatha Ruth Matthews, God’s Purpose for the Family’, Christian Challenge Ministries,  https://www.christianchallengeministries.org., 31 December 2022 nia ah sik awnghnak.

[4] Francis Foulkes, 167.

[5] Saya Khar Thuan, Efesa sim fiangnak, 259.

[6] Scot McKnight, The Letter to Philemon: The New International Commentary on The New Testament, (William B. Eerdmans Publishing Company, 2017), 18.

[7] James Tunstead Burtchaell, Philemon’s Problem: A Theology of Grace, (William B. Eerdmans Publishing, 1998), 8-11.

[8] Saya Khar Thuan, Efesa sim fiangnak, 268.

[9] Saya Khar Thuan in, “Sangtu mite mit caw ruai” tiin, 2Korin 4:4 sirhsan in ngan i. Ikhalselai, 2Korin 4:4 songah Paul in a rel nuamhnak tu, sangtu mite mit caw ruaihnak thu ilo ai, Jesuh sanglo tute heh Jesuh sang thil tuhlo in a thinlung mit caw ruaihnak thu sawn i.

[10] Thukham Thar san ai “Nalangte” tihnak heh tunlai san ah aisute i? ti heh ruatpha tam ngai um i. Efesa 4:11 songai Nalangte thu relfianghnak ah a semkhim deuh in siar leh tu.

[11] Saya Khar Thuan, Efesa simfiangnak, 267.

[12] Satan tiin kohnak laivum pumpuluk mizawltu hming heh Thuphuan laibu khanpui 12-13 songah, Rulhreng (or) Sahrang tiin khai lar ai, amahte naper tu Pathian tawngcai tuh le Pathian minungte rem tuh, harsahnak pe tuh, le Pathian minungte siatsuah tum tuh, ciate heh amahte naper lianber i.

[13] Foulkes, 171.

[14] John Calvin, A Commentaries on the Epistle of Paul to the Galatians and Ephesians, translated by Rev. William Pringle, Grand Rapids: Christian Classics Ethereal Library, 23 November 1999., Retrieved March 25, 2021, https://m.biblestudyguide.org/ebooks/comment/calcom41.pdf.

[15] Steven rek tuar hnua ah sangtu mite heh rek tuar tuh lau in khuahacang ah ral tlang in um tlang i. Ciatihin, Samaria khua tian ah thuthangpha hleng i (Nalangte 8).

[16] Francis Foulkes, 181.; Walter L. Fiefeld, 169.

[17] Anton Beukes (Lecturer at Perth Bible College, Perth, Australia, 2022).

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *