1Samuel 13 Songai Pathian Thu

Laingantu | Saya Henry T. Conzo
Date | 28 May 2025

B. Israel kumpibawi Saul heh Pathian in hnawl (13 – 15)

1Samuel khanpui 13 – 15 heh a tlangpui thu in ruat ilesingkhaw, Pathian in Saul heh Israel kumpibawi dinhmun in hnawlhnak thute i. Pathian in Saul heh Israel kumpibawi dinhmun in hnawlhnak thu heh lingthiam harngai thu i. Zaimantifangin Israel kumpibawi Saul heh thilsual ngai bawnhnak Bible songah lar ciamcolo i. Kumpibawi David thilsual bawnhnak thawn santeh dun fangin, Israel kumpibawi Saul heh kumpibawi David tluk in thilsual bawnlo i. Ikhalselai, kumpibawi David tu Pathian in cosang ai, Saul tu Israel uktu dinhmun in hnawl tuar i. Saul heh Israel kumpibawi dinhmun in hnawlhnak thute heh a hnialam ah nganbet vivo tuh i sing.

Saul heh Israel kumpibawi dinhmun in a hnawlhnak thute heh a tlangpui thu in, raltawng dunhnak kongcung manin i (1Samuel 13–15). Ciatihai, raltawng dunhnak thute heh a tlangpui thu in khan hnih in khan thil ai;

(i) Filistin mite thawn tawngdunhnak thu le (1Samuel 13-14)

(ii) Pathian in Amalech mite tawng ruaihnak thute (1Samuel 15), tiin, khan hnih in khan thil i. A cungai kin larruaihnak raltawng dunhnak thute manin Saul heh Israel kumpibawi dinhmun in hnawl i.

Samuel in Saul heh mawhhluk (13)

13:1-7 Filistin mite thawn ral tawng dun: Saul heh a kum sawmthum ah Israel kumpibawi cang ai, sawmli le kumhnih song Israel ram uk i.[1] Israel kumpibawi Saul in a ram kilkhawltu tuh ralkap thawng hnih heh Bethel tlang ramai Miksmash tihnak hmun ah dah ai, a dang ralkap thawngkhat tu Benjamin ram Gibeah khua ah a fapa Jonathan hnenah dah i (1Samuel 13:2). Saul in hebangin ralkap a dahhnak heh ral tawng tuh manin dahhnak ilo ai, ram uktu in a ukhnak ram kilkhawlhnak in ralkap dahhnak i.  Geba khua ah Israel kumpibawi Saul ai fapa Jonathan in Filistin ralbawi rek i (1Samuel 13:3). Hlanlai thuanthu zirtu mithiamte (Archaeologists), in Filistin ralkapte hmupui heh Geba khua tawk i. Geba tihnak tu Gibeah tiin ko leh i. Zanniat Bible 2018 songah sik fangin Geba khua le Gibeah khua heh a dangdang bangin um i. Gibeah khua tu Saul umhnak khua i (1Samuel 11:4). Hlanlai thuanthu zirtu mithiamte (Archaeologists) in, Geba khua heh siatsuah siozo hnua ah Saul in tungding lehsal ai a ralkap hmunpui ah cia khuapui heh hmang i, tiin rel i.[2]   Filistin mite tawng tuhin Hebrew mite heh kokhawm dun tlang i (1Samuel 13:3- 4). Israel kumpibawi Saul heh Gibeah khuate i (1Samuel 11:4). Ikhalselai, hetaah kumpibawi Saul heh Gigal ah um, tiin ngan i (1Samuel 13:4, 7). Saul heh Israel kumpibawi tuhin thau pawh in a rilsalhnak heh Gigal ah ril tlang i (1Samuel 11:15b). Filistin mite in khai heh kumpibawi Saul ai ukhnak Israel mite tawngtuh in sawmdun tlang ve i. Bethaven in nisuaklam ai umhnak Mikmash ah zancam tlang i (1Samuel 13:5). Ciatihin, Israel mite le Filistin mite heh a rohngai in tawngdun dekdo ai, Filistin mite in Israel mite heh neh dekdo i (1Samuel 13:6–7).

13:8-12 Kumpibawi Saul in Pathian hnenah hibawlhnak sel: Kumpibawi Saul le Israel mite tu Filistin mite in neh dekdo manin thinlau in um tlang i. Cen, Samuel in iang ruaihnak bangin Saul in Samuel heh nisarih song iang i. Ikhalselai, Samuel heh hleng nia rello i (1Samuel 13:8). 1Samuel relfianghnak laibu songah, Samuel nun song Pathian na ruaihhnak ah tikcu khello tihnak um awnglo i, tikcu khel in naper thaitu i, tiin um i.[3] Ikhalselai, hetaah, Samuel heh tikcu khel in hlenglo i. Cia fangin, kumpibawi saul heh Pathian hnenah bawmhnak ngahtuh ruahsanhnak thawn hibawlhnak sel i hang (1Samuel 13:9). Israel kumpibawi Saul heh ral sung in a um tengah Pathian rinsan in Pathian hnenah hibawlhnak sel i. Saul in hibawlhnak sel ben fangin Samuel hleng ai; Zai bawn i si? tiin zawt i. Samuel heh a thu tiamhnak bangin Saul hnenah hlenglo manin Saul ai hibawl selhnak heh Samuel in lungkhimlo ngai in zawt i. Ciafangin, Saul in hibawl a selhnak thu heh semkhim neu in rel i (1Samuel 13:11-12). “Saul heh zaimanin hibawl sel” tihnak thu heh thu pathum in rel i. (i) Samuel heh a thutiam bangin hlenglo manin iang ben nawnlo manin hibawi sel i. (ii) Saul heh a kilkhawltu a rinsanhnak a ralbawite in hlum betbo i. (iii) Filistin mite in nor betbo i. Cen, Pathian hnenah bawmhnak ngen lailo tiin, ruat manin hibawl sel i.

13:13-14 Saul in hibawl selhnak heh Samuel in mawhhluk: Israel kumpibawi Saul heh khuaruahhar vansanglam in a um tengah Pathian hnenah bawmhnak ngen lailo manin amah neu in hobawl sel i. Ciatihin Saul ai hibawl selhnak heh Samuel in, “Voi thu bawn i si. Bawipa na Pathian ai thu peciahnak hlunlo isi” tiin, mawhhluk i (1Samuel 13:13-14). Saul in Pathian thupehnak hlunlo tihnak heh zaitu tinuamhnak i ni? Samuel in nisarih iang ruaihnak thu rel nuamhnak tang i ni maw? Saul in Pathian thupe hlunlo hnak heh lingthiam harngai i ai, a hnia, “Thupui in ruatphate” tihnak songah tamdeuh in nganbet leh nga sing. Hnuataber ah, Saul heh Israel uktu kumpibawi dinhmun in hnawl tuar i. Pathian in a daihhnak minung heh Israel uktu tuhin si tuh i. Ciatihin, David heh Israel uktu tuhin ril i (1Samuel 16:12-13).

13:15-18 Israel ralkap zaruk le Filistin ralkap bur thum: Samuel le Saul heh lampui khek dun i. Samuel tu Gigal ah feh i. Gigal heh Pathian bia hmun hmunpui pakhat i, tiin ruat thil i. Saul kumpibawi tuhin a ril fangin Gigal ah riltlang awng i (1Samuel 11:15). Saul le a ralkap zarukte tu Gibeah khua (Saul umhnak khua) ah feh tlang i. Saul, Jonathan, le Israel ralkaptetu Benjamin ram Geba khua ah cam tlang ai, Filistin ralkapte heh Makmesh ah zan cam tlang i (1Samuel 13:16). Geba khua heh Filistin mite umhnak khua bangin um i. Ikhalselai, Jonathan hohahnak in neh awnghnak khua bangin ruat thil i (1Samuel 13:3). Filistin ralkapte ral tawng tuhin a feh fangin bur thum in feh tlang i (1Samuel 13:17). Hemi tikcu can dung ah Israel ralkap tu zaruk dung i. Ikhalselai, Filistin ralkaptetu, raltawnghnak sipuhleng thawngthum, sipuh vumto ralkap thawng ruk le tifingriat ai runsiat zah ralkap, tiin amahte ralkap naihnak heh a rohngai dang dun i (1Samuel 13:15; cf. 13:5). Ralkap naihnak hebang rori in dang dun thilhnak tu, Pathian in Saul heh amah rinsan ngam tuhin cuhnak (test) i thai tuh i. Joshua hohahnak Israel ralkapte in tifingriat runsiat zah ai tam a ralte heh Pathian rinsan in tawng ai neh tlang awng i (Joshua 11:4).

13:19-23 Filistin mite heh ralthuam bawntute i: Israel ram songah pumsutu pakhat bangkhai umlo i. Filistin mite in Israel mite heh fai le vang bawn tuhlo in kham i (1Samuel 13:19). Hlanlai thuanthu zirtu mithiamte (Archaeologists) in, thir ralthuam bawnsuakhnak hmupui heh Filistin mite i tiin, hmusuak i, ti i.[4] Israel mite in amahte ralkap zaruk caah ral thuam nai benlo ai, amahte kumpibawi Saul le a fapa Jonathan ian in ral thuam awh i (1Samuel 13:22). Israel mite heh kumpibawi nai khalselai, Filistin mite in amahte vumah thunai ben i. Mikmash kiltu tuhin Filistin mite in ralkap burkhat dah i (1Samuel 13:23).

Thupui in ruatphate:

Thilpha bawn khalselai mawh hlukhnak tuar i: Israel kumpibawi Saul in hibawl selhnak heh Samuel in mawh a hlukhnak i. Kumpibawi Saul ai hibawl selhnak thu ruat ilesingkhaw, amahte (Israel mite) heh Filistinte in neh betbo manin Pathian hnen ai bawmhnak umlam in, Pathian rinsan manin hibawl selhnak i. Israel kumpibawi ai thil bawnhnak ruat ilesingkhaw thisual bawn i, tiin mawhhluk pha um ciamco lo i. A ralte (Filistinte) in neh deuhdeuh, a rinsanhnak a bawmtu tuh a ralkapte in le hlum deuhdeuh. Ciahlaiah, Samuel in iang ruaihnak bangin a ianghnak heh nisarih tian iang ai Samuel heh hleng nia umlo i (1Samuel 13:8). Kumpibawi Saul heh hebangin harsa (ဘေးကြပ်နံကြပ် ဖြစ်နေတဲ့အချိန်) a tawk laitak ah, “Pathian hnenah bawmhnak ngenlo in um tu cangthil nawnlo i, tiin, ruat manin hibawlhnak sel ing” tiin, ti i (1Samuel 13:12). Kumpibawi Saul heh vansanglam in a umteng ah a biahnak le a rinsanhnak Pathian hnenah bawmhnak ngen in hibawl sel i. Ciatihai thil a bawnhnak heh mawhhluk a tuarhnak ah cang i. Israel Pathian heh, “amah ian biatlak Pathian i” tihnak tlangaupui tuhin Israel miphun heh ril ai (Luatsuakhnak 3:6, 8, 14; 4:11; 6:2, 29; 7:5), amah Pathian ian biatuh in thu khai pe i (Luatsuakhnak 20:3). Israel Pathian in a rilhnak a miphun Israel mite heh khuavang dang (or) Milim a biatu minung thawn komdun tuh khai heh sianglo i (Luatsuakhnak 34:12-16; Mipumsiarhnak 25:1-5, 31:13-16; Thukhantute 3:6). Israel Pathian heh amah ian Pathian i, tiin aupui tuh daih ai, amah linglotu minungte thawn komdun in amah Pathian haituh heh daih hrimhrimlo ai, amah ian rinsan daihtu Pathian i. A rilhnak a minungte in amah Pathian rinsanlo in khuavang dang (or) minung dang rinsan heh daihlo i. Judah kumpibawi Ahaz heh Syria kumpibawi Rezin le Israel kumpibawi Pekah te pahnih in tawngtum in hring i (2Kumpibawite 16:5). Ciatihai, Rezin le Pekah in hringhnak heh Judah kumpibawi Ahaz in lau fangin Assyria kumpi mangbawi Tiglathpileser rinsan in bawmhnak ngen awng i (2Kings 16:7-8, 18). Pathian in amah ian rinsan tuh daih manin prophet Isaiah heh Judah kumpibawi Ahaz hnenah fehruai awng i. Assyria kumpi mangbawi rinsan tuhlo in le amah Pathian hnen sawnah bentuh in Isaiah hmangin thu cahawng i (Isaiah 7:10-11). Judah kumpibawi Ahaz in prophet Isaiah thu relhnak sang nuamlo ai Assyria kumpi mangbawi rinsan in Tiglathpileser hnen sawnah ben thotho manin Pathian heh thinhnawm awng i (Isaiah 7:12-13).

Ikhalselai, Israel kumpibawi Saul heh Filistinte in tawng ai neh dekdo fangin Pathian rinsan ai, Pathian hnenah benin hibawl selhnak a bawnhnak tu rohngai in mawhhluk hnak tuar i (1Samuel 13:13). Zaimanin Pathian rinsan in thilpha bawn khalselai mawhhluk tuar i ni? ti heh thupui ngai in ruatpha um i.

Zaimanin Israel kumpibawi Saul mawhhluk tuar i?

Pathian heh amah ian rinsan tuh daih i. A rilhnak a minungte in minung dang rinsan ilekhaw Pathian lungawi lo, tiin a cungah nganzo i sing. Ikhalselai, Pathian bawmhnak umlamhnak thawn Pathian hnenah benin hibawlhnak seltu Israel kumpibawi Saul heh mawhhluk sawn tuar i. Zaiman in Saul mawhhluk tuar tihnak heh hlir dan phunthum in hlir thil i.

(1) Ral neh tuhhnak hrangah bia manin: “Saul heh Pathian kihzah upathnak thawn hibawl sel ilo ai, ral nehhnak a daih manin hibawl sel manin mawhhluk tuar i” tiin ruat thil i. Israel kumpibawi Saul dinhmun ruatsak ilesing khaw, a ral (Filistin) te in neh deuhdeuh, a bawmtu tuh a ralkapte in le hlum tlang betbo i. Ciahlaiah, Pathian minung Samuel cahhnak bangin nisarih song iang ai Samuel khai hleng nialo i. (1Samuel 13:8). Kumpibawi Saul heh mangbang vansang in a um manin Pathian hnenin bawmhnak ngahtuh umlam in hibawl sel. Ciamanin, Saul heh Pathian kinzahhnak in hibawl sel ilo ai ralte vumah nehhnak a cothil tuh umlamhnak in hibawl sel, tiin ruatsah thilhnak i. Israel Pathian heh thinlung taktak in bia daihtu Pathian i (Johan 4:24). Saam laibu songah, “Kaimah hnenai hibawl ning selṭio de manin ning hau ilo ing, (Saam labu 50:8), hibawlhnak ning selhnakte heh i kulhnak ilo i” tin, um i (Saam labu 50:9-13). Cen, “Ning anghnak heh Pathian hnenai ning pehnak hibawlhnak i tu sawn seh” tiin, Saam laibu ngantu in ngan i (Saam 50:14). Thukhantute laibu in thok in 1Samuel khanpui 15 dung tian Israelte thuanthu nganhnak ngaihven ilesingkhaw, Israelte in Pathian heh it taktak nawnlo, Pathian thupehnak te le Moses pehnak daan te khai lingfiang tlang nawnlo i.[5]

Jonathan in Pathian rinsan (1Samuel 14:6, 10, 12b) hnak manin, Israelte in Filistinte heh neh tlang i (1Samuel 14:23, 31). Israel mite heh Pathian bawmhnak in (1Samuel 14:23), Filistinte a neh hnua ah, Israel kumpibawi saul in, “Kin ralte vumah phu kin zulh hlanlo rong ai mahih” tiin, a ralkapte heh thu pe i (1Samuel 14:24). Ikhalselai, kumpibawi Saul ai thusuah heh a fapa Jonathan le Israel ralkapte in hlun tlanglo (1Samuel 14:27, 32), manin Saul in a ralkapte heh hau i (1Samuel 14:33). Israel kumpibawi Saul in a ralkapte rongul ruaihnak heh Pathian kihzah le Pathian hnenah lungsir thawn Pathian heh thinlung runruh in biahnak thawn rongul ruaihnak ilo ai, ralneh tuhhnak hrangah rongul ruai lehthio i (1Samuel 14:24). Ciamanin, Israel kumpibawi Saul heh thinlung taktak in Pathian itlo, thinlung taktak in Pathian rinsanlo manin Pathian in a miphun Israel uktu tuh kumpibawi dinhmun in hnawl a tuarhnak i, tiin ngaisung thil i.  Kumpibawi ai thusuah [6] manin Israel ralkapte songah thuhnok um i.[7] Ciamanin, kumpibawi Saul in Bawipa caah puleng tiang i (1Samuel 14:35). Ciahnuaah, kumpibawi Saul in Pathian hnenah, “Filistinte tawng nga ing maw?” tiin, zawt i. Ikhalselai, ciatihai kumpibawi saul ai zawthnak heh Pathian in zaikhai sawnlo i (1Samuel 14:37).

Israel kumpibawi Saul heh Pathian biatu miphun a imanin a biahnak Pathian hnenah hibawl sel i sawnlo ai, ral nehhnak a conuam manin, tiin, ngaisung thil i (1Samuel 13:12). Ciabang thotho in, Saul in a ralkapte rongai sianglohnak khai heh Pathian kihzahhnak in rongul ruai i sawnlo ai, ralte vumah nehhnak cotuh umlamhnak in rongai sianglo i, tiin ngaisung thil i (1Samuel 14:24). Ciamanin, Pathian in kumpibawi Saul heh a rohngai in mawhhluk i, tiin ruatthil i. Sangtu mite kin nunhnak ah thupui ngai in kin ruat kulhnak tu, “Zaimanin Pathian bia” ti heh, ralring kin kulngai i. Lian hiam manin, cakhnak ngah hiam manin, Tluang hiam manin, Pathian kin pehzom heh Pathian thawn hla deuhdeuh ah kin fehpuihnak biahnak i. Kin biahnak Pathian tu, amah heh biatlak Pathian a i manin bia daihtu Pathian i. Ciamanin, kin biahnak Pathian heh bia tuhhnak Pathian imanin biatlang tuhhnak sawn i sing.

(2) Mah pervo ilo per manin: Israel Kumpibawi Saul hibawl sel manin mawhhluk a tuarhnak ruahdan pahnihhnak tu; Binjamin hin Kish ai fapa Israel kumpibawi Saul (1Samuel 9:1) heh, “Mosi Dan bangin sik fangin hibawlhnak seltu tuh ilo manin” mawhhluk tuar i, tiin ruah thil i. Israel miphun songin hibawl seltu tuh heh Levi phunte i (Suangbawilaibu 8; Mipumsiarhnak 3:3). Korah, Abiram, le Dathan te in Aaron suangbawi perhnak heh daihlo manin amahte konghawitu Mosi hnenah buaihnak suahpui awng i (Mipumsiarhnak 16). Mosi in ciatihai buaihnak a suahpui awngtute hnenah, “Levi mite, Pathian in Ponhlam hrangah napertu tuhin naper thupui ngai pertuh in pervo ning pezo, ciaheh lungkhimlo in zaimanin Aaron naper heh sut tum lai i si? Ciatihai ning tawlrel tlanghnak heh Aaron tawngcai ilo ai Aaron vumah pervo a petu Pathian tawngcai i si, tiin, hau awng i (Mipumsiarhnak 16:8-11). Hnuataber ah, Korah, Abiram, le Dathan te innsang heh laikak in thon ai thisio awng i (Mipumsiarhnak 16:30-32). Ciahlai ah, Pathian in hibawlhnak a seltu minung 250 lai khai heh mai in kang ruaisio ai thisio awng i (Mipumsiarhnak 16:35). Hibawlhnak sel in Pathian hmaiah sualhnak a bawntute hmanghnak Hlengte khai Pathian in Aaron fapa Eleazar heh seuruai sio i. Ciatihai a bawnruaihnak sullam tu, Israel mite in ralring thiamtlang tuh [8] hnak bawn ruaihnak i (Mipumsiarhnak 16:38; 40). Pathian in, “suangbawi pertu tuh heh Aaron phun i” ti heh thupui ngai in larruai i.

Hibawlhnak a seltu minung zahnih le sawnnga heh maikang in thiruai sio (Mipumsiarhnak 16:35) manin Israel mite in Mosi le Aaron heh mawhhluk tlang lehthio i (Mipumsiarhnak 16:41). Aaron le Moses mawh a hluktu Israel mite heh Pathian in cawh ai pul-ur in thiruai lehthio i (Mipumsiarhnak 16:47). Israel mite Pathian cawhhnak pul-ur a tuar fangin Mosi in Aaron heh Pathian hnenah hibawlhnak selruai i. Mosi ruaihnak bangin Aaron in Pathian hnenah hibawlhnak a sel fangin Israel mite heh pul-ur thihhnak in luat lehsal awng i (Mipumsiarhnak 16:48). Ciahnua ah, Pathian in Aaron heh suangbawi tuhin rilhnak i tiin larruai hnakah a faikiang heh par ruai i (Mipumsiarhnak 17).

Israel miphunte songin hibawlhnak seltu tuh Aaron a rilhnak heh thupui ngai in larruai i. Ciamanin, Israel kumpibawi Saul hibawl selhnak heh amah pervo ilo bawn manin Israel kumpibawi tuhin hnawl tiin ruatthil i. Ikhalselai, ciatihin langsio tuh khai heh ralring deuh in zir kul thotho i. Zaiman tifangin Judah phun kumpibawi Solomon in hibawl selhnak tu Pathian in cosang lawn i (1Kumpibawite 3:4-15). Hemi thute heh a hnialam ah pehzulh in ngan bet vivo tuh i sing.

(3) Pathian heh ithnak thinlung thawn bialo manin: Kumpibawi Saul hibawl selhnak thu ruat ilesingkhaw, Samuel in iang ruaihnak bangin nisarih song iang ai, a ianghnak Samuel hleng nia awnglo i, ciamanin hibawl sel awnghnak i (1Samuel 13:8-9). Israel miphun songin hibawl seltu tuh heh Levi phun ril i, ikhalselai, Judah phun kumpibawi Solomon in hibawl selhnak heh Pathian in mawhhluk fawnlo i, tiin a cungah nganzo i sing. Ciamanin, Saul heh Israel kumpibawi dinhmun in hnawl a tuar tian mawhhluk a tuarhnak tu, “Kumpibawi Saul in Pathian heh it taktak lo, Pathian rinsan taktak lo, a sanghnak kholo manin mawhhluk tuar” tiin, ngaisung thil i. Saul in Samuel heh nisarih tian iang ai hleng nia awnglo i. Zaimanin Samuel heh nisarih tian iang ai hleng nialo i ni? ti heh Bible songah a fiangngai in nganhnak umlo i. Bible thu relfiang hnak ngantu te, Davis le Whitcomb te in, “Samuel a caan khel in a hlenglohnak tu Israel kumpibawi Saul ai sanghnak kho maw kholo culhnak i” tiin, ruahhnak nai i. Zaimantifangin, Samuel naperhnak thuanthu songah sik fangin hebangin khuahnua awnglo i, tiin, ngan i.[9]

Israel mite in Saul heh amahte kumpibawi tuhin a riltlang awnghnak tikcu caan dung heh Israel mite in Pathian hmaiah rinsantlak in nungtlang nawnlo, ti heh thu hmaihoi ah nganzo i sing. Israel mite in Pathian Thukham Kuang khai heh amahte ruahdan in pha a titlanghnak bangin amahte nuam bangbang in thiar tlang awng i (1Samuel 4). Saul, Israel kumpibawi a canghnak thu ruat ilesingkhaw, Pathian in khuakhang lairel sakhnak taktak i sawnlo ai, Israel mite Pathian konghoihnak lingfiang tlang nawnlo manin amahte uktu tuh kumpibawi a ngen tlanghnak manin Pathian in tawlrelsak awnghnak i. Hemi thute hmuahhmuah ngaihven sal ilesingkhaw, Israel mite in Pathian heh it taktak nawnlo, Pathian heh rinsan taktak nawnlo ti heh hmuthil i sing.

Israel mipuite ian ilo, amahte rilhnak kumpibawi Saul in khai heh Pathian heh it taktak in bia nuam manin hibawl sel i nawnlo ai ral nehhnak co nuam manin hibawl sel i, tiin a cungah larruai zo i sing. Ciamanin, Saul heh Israel kumpibawi tuhin hnawl a tuarhnak i. Samuel heh nisarih song iang kul in a umhnak khai heh Israel kumpibawi Saul ai sanghnak kho maw kholo cu nuam manin i, tihnak ruah dan khai heh a dikcang mi ruahhnak tiin ngaisung thil i. Ciamanin, Saul heh Israel kumpibawi tuhin a hnawl tuarhnak thu, Levi phun ian in hibawl selthilhnak Mosi Dan pahbal manin i sawnlo i. Pathian heh thinlung tak in itlo manin kumpibawi tuhin hnawl tuarhnak sawn i. Israel kumpibawi Saul vansanglam in a umteng ah Pathian hnenin bawmhnak ngahtuh umlamhnak thawn hibawl sel i. Ikhalselai, ciatihai hibawl a selhnak manin Saul heh Israel kumpibawi tuhin hnawl tian ban cawhhnak tuar i.


[1] “hemi thu (Saul kumpibawi canghnak thu) heh Greek Lai Thianghlim ah umlo ai. Cen, Hebru Lai Thianghlim songah khai a khim neuin um cuanglo i. Ikhalselai, Nalangte 13:21 le Josephus in, “Saul in kum sawmli le kumhnih song uk i” tiin, ngan i.” tiin, Zanniat Bible 2028 footnote ah um i.

[2] David Guzik, <21enduringword.com/bible-commentary/1-samuel-9/>.

[3] John J. Davis, and John C. Whitcomb, A Commentary on Joshua – 2 Kings; From Conquest to Exile, (Baker Publishing House, 1989), 215.

[4] Youngblood, Ronald F. “1, 2 Samuel,” The Expositor’s Bible Commentary, Volume 3, (Zondervan, 1992).

[5] Israel mite thu heh, “1 Samuel 1 – 15 Songai Pathian thu: Thu Hmaihoi” ah a sem khim deuh in siar bet thil i.

[6] “A ralkap te rongul ruaihnak thu” kumpibawi Saul ai thusuah tinuam hnak i.

[7] “Thu hnok”, a tinuam hnak tu, Jonathan le ralkap zaimawzah in rongul lo manin kumpibawi hnenah cia thu hlenhnak thu le kumpibawi in hauhnak thu te relnuam hnak i.

[8] “Ralring thiamtlang tuseh” a tinuam hnak tu, “Hibawlhnak seltu heh Aaron pervo, i ai, ciami Aaron pervo sut tlang tumhnak heh Pathian hmai ah sual hnak i” ti ralring thiam tuhhnak hrangah tiin, a relnuam hnak i.

[9] John J. Davis, and John C. Whitcomb, A Commentary on Joshua – 2 Kings; From Conquest to Exile, (Baker Publishing House, 1989), 215.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *