Laingantu | Saya Henry T. Conzo
Date: 14 April 2025
Efesa 3:14-21
iii) Rauhal hathan ngah tuhin sawnget dunhnak (3:14-21).
Paul in, Pathian thuthup heh Gentel mite hnenah phua tuhin pervo a naizia heh (Efesa 3:1:13), songah rel fiang i. Hetaah, “Pathian Thuthup” a ti nuamhnak tu, Judah mi khai ituseh, Gentel mi khai ituseh, laivum minung zongzong, Jesuh Khrih thihhnak le a thosalhnak, sanghnak thawm in nunaohnak co tlanghnak thute heh, Paul in, “Pathian Thuthup” tiin, a ti nuamhnak i. Ciamanin, Gentel mi ning i manin thin nau mahih, ralpha ngai in Pathian hnenah ben tuih, tiin Gente mite hnenah thape i (Efesa 3:12). Cen, Rauhla huham hathnak thawn dim tuhin, le sanghnak in Jesuh Khrih heh cosang ben tuhin, le pakhat le pakhat vumah ithnak thinlung nai in nung thiam tlang tuhin, Paul in sawngen sah i (Efesa 3:14-21).
3:14 Ciamanin kin Pa hmaiah khukcaicin in sawngen ing. Hetaah, “Ciamanin” tihnak ponka in thok ai “Pathian hmaiah sawngen ing” tiin, ti i. A sullam tu Paul in a sawngenhnak thu heh a cungai a relciazohnak thu thawn pehzom dunin rel i. A cungai a relzohnak thutu, Gentel mite khai Jesuh Khrih sanghnak thawmin Pathian hnenah dawnkhamtu umnawnlo in feh thilzo i, ti heh thupui ber in a relhnak i ai, ciami thu heh harsahnak tampui tuar in phuang ing, tiin ti i. Ciatihin a tuarhnaktu Gentel mite mi songlawi ning canghnak sawn i, tiin, Gentel mite heh ling fiangruai i (3:13). A thu umdan tu, Gentel mite khai Pathian hnenah dawnkhamhnak umlo in feh thilzo i, ciamanin thinhar in um mahih, misonglawi ah ningcanghnak sawn i, tiin thazangpe in Pathian hnenah sawngesahhnak i.
Cen, hetaah, “Pa, hmaiah” tiin, Pathian heh ‘Pa’ tiin ko i. Jesuh Khrih thawn pawlkomhnak thawmin, Gentel mite khai Judah mite thawn Pathian ai innsang pakhat songtel cangzohnak thu heh Efesa 2:19-21 ah rel fiangzo i. Ciathin in innsang khat songtel ihnak heh kho sinsin in larruai nuam manin, ‘Pa’ tihnak ponka hmangin sawngen sah i, tiin ruatsah thil i. Saya Khar Thuan in, Paul in laikuat dangdang songah khai ‘Pa’ tihnak ponka a hmang de i. Ciatihai a hmang dehnak sullam tu: Laivum minungte hlaidang dun celcel karlakah Jesuh sangtu mi zongzong heh innsang pakhat, ‘Pa’ pakhat ukhnak hniaah rem neu in umtlang tuhhnak ruahsanhnak le daihsakhnak thawn sawngenhnak ah ‘Pa’ tihnak ponka hmang de i, tiin ruahhnak nai i.[1]
Khuk caicin in sawngen ing: Efesa 3:14-21 heh, Jesuh Khrih thawn pawlkom dunhnak thawm in Pathian ai innsang songtel caah ah pakhat le pakhat sawngen sahdunhnak i. Paul in, Efesa 1:15 ah khai Rauhla lam fimhnak hrangah sawngen sahhnak larruaizo i. Bible thiam Francis Foulkes in tu Efesa 3:14 ai Paul sawngenhnak heh Efesa 1:15 ai sawngenhnak, hnaktahin thupui deuh, a thungaithlak deuhin ngen i, tiin, ti i. Zaiman tifangin, Paul in, Efesa 3:14 ai sawngenhnak ah, ‘khuk caicin in sawngen ing’ tiin, ti i.[2]
3:15 Ani tu innsang cangcang ai a ummi le lai le van ai ummi hmuahhmuah in amahte hming langhnak hampui i. A cung (3.14) ai sawngenhnak pehzom in ponghnak ponkate i ai, “Ani tu” tiin a rel nuamhnk tu, ‘Pa’ Pathian relhnak i. A sullam ai ruahhnak kin larruaizo bangin, Jesuh Khrih thawn pawlkomhnak thawm in innsang pakaht ai ‘Pa’ pakhat hniaah remneuin umtlang thiltuhhnak daihsakhnak le ruahsanhnak thawn sawngen sah dunhnak i. Ciatihin, ‘Pa’ pakhat ai innsang songtel ihnak heh, Innsang cangcang ummi le lai le van ai ummi hmuahhmuah inamahte “hming langhnak hampui i” tiin, Pa Pathian innsang songtel ihnak fiangruai sinsin i. Pathian in Jerusalem mite tungding lehsal tuhhnak thu a tiam fangin he tin pong i: “Dap neuin um tuh nawnlo ing. Nehtu na i hnak khiah miphun hmuahhmuah in hmu tuh i. Hmingthar in na ko tuh ing, Bawipa amah rori in a pehnak hmingin” tiin, profet Isaiah hnenah rel i (Isaiah 62:1-2). Pathian innsang, nunhnak laibu songai, songtel hming hmuahhmuah petu heh Pathian a mah ian i.
3:16-18 Paul in, ‘Pa’ Pathian hnenah sawngenhnak i ai, thupui ber in a ngenhnak tu, Rauhla Thianghlim hathnak huham co tlang in, pakhat le pakhat ithnak thinlung nai tlang ai Pathian ithnak lingkau sinsin tuhhnak hrangah sawngen sah i. Efesa khua ai sangtu mite heh Rauhla Thianghlim kongcungah hlawhsamhnak, semkhimlohnak deuh um i ni maw? tiin ruatpha um i.[3]
3:16 Rel cawk loin songlawi lianhnak songin ning songlam ai minung ning ihnak heh: Efesa 3:14-21 songaiPaul sawngenhnak heh, “Ciamanin” tiin thok ai, Gentel mite caah sawngenhnak bangin ruat thil i (Efesa 3:14 relfianghnak ah siar tu). Hetaah, “ning songlam ai minung ning ihnak” a tinuamhnak tu, Jesuh Khrih thawn pawlkomhnak thawm in Gentel mite khai dawnkhamhnak umlo in Pathian innsang cangzo hang tihnak, linghnak thar,[4] a rel nuamhnak i. Ciaheh, “a Rauhla thawmin hathnak huham ning pe tuhin Pathian ngen i (3:16). Laivum minungte hehsantiluang ai pawlkom umdan engsan zawngin (or) kin nunphung, (or) mitamsawn ai ruahdan le sangdan engsan zawngin thuruat le thil bawn tuhheh kin bulpak hrangah a dik le a pha itahman in rin ruatsuak le bawnsuak ngaingai tuh heh kin harsa de i. Paulte sanah khai miphun hlaidang dunhnak um i.[5] A hlaicein, Gentel mite heh Judah mite thawn Pathian ai innsang khat songtel i vezo, tihnak thu heh amahte sanai nunphun le pawlkom hlirdan in cosang tuh harngai thu i. Ciamanin, Pathian Rauhla bawmhnak hnathnak humham heh Gentel mite in kul hlaice i.
3:17 ning sanghnak thawmin ning thinlung tu Khrih in a umhnak inn ah bawn tu hram seh, tiin sawngen ing. Sangtu mite songah Jesuh Khrih um tihnak, le sangtu mite songai Raulhla Thianghlim hathnak huham tihnak Rauhla naperte heh danglam dun cuanglo ai, a sullam bangdun i. Sangtu mi in Jesuh Khrih heh kin songah naingahzo tihnak tu, a Rauhla kin songah um tica i. Paul in, “Pathian pehnak Rauhla ning songah um ilekhaw, Rauhla ruaihnak bangin nung tuh i si. Ikhalselai Khrih Rauhla a nailo tu heh Khrih ai ilo i” tiin, i (Rome 8:9). Hetaah, Pathian pehnak Rauhla tihnak le Khrih Rauhla tihnak heh pakhat pah i. Sangtu mite thinlung tu Jesuh Khrih umhnak hmun i. Ciatihin, Rauhla thaiphate heh thai ben tuh i. Jesuh in, “Aisu khai i songah um ai kaikhai amahte songah um ilekhawthai tampui tahi tuh i (Johan 15:5). Saw i ngen bethnak tu: ning ham le ning hamtohhnak heh ithnak songah bir tu ilai, Rauhla thai tihnak tetu, sangtu mite thilpha bawnhnakte relnuamhnak i ai, ciami thilpha hmuahhmuah tu ithnak heh a hampuiber i (1 Korin 13:13).
3:18 ciatihin Pathian ai minungte thawn thinkhat in Khrih ai ithnak heh thuk ai a sang zia le a sau ai a kau zia heh lingthilhnak nai tuh, tihnak i. Jesuh Khrih sangtu mite pakhat le pakhat itdun in umkhawm tlang tuh ai, Jesuh Khrih ithnak ling kau sinsin tuhin saw ngen sah i. Gentel mi le Judah mi hlaidang dunhnak thu a cungah kin larruaizo i sing. Ciamanin, Gentel mite khai Judah mite thawn Pathian inn sang khat songah rem neuin um thilhnak tu Jesuh Khrih thihhnak tuarhnak manin i (Efesa 2:14-15). Ciamanin, Judah le Gentel mi, Jesuh Khrih sangtu mite ithnak hambir in umkhawm tlanghnak pawlkom ah Jesuh Khrih ithnak heh tam sinsin, thuk sinsin in ling thil i.
3:19 Minung fimhnak in ling thillohnak ithnak heh ling tuhai, a semkhim mi Pathian ithnak thawn ning dim tuh i. Jesuh Khrih ai ithnak le Pathian ai ithnak tihnak heh a sullam bangdun i (Hebru 2:10-11; Efesa 1:4-11). Khrih ai ithnak, a tihnak tu: Jesuh Khrih heh minungte sualhnak manin Kross vumah thihhnak tian tuar ai, misualte sual ngaithiamhnak ngah tuhhnak hrangah a nunhnak pehnak heh Khrih ai ithnak, a muril i. Ciaheh, Thukham Thar songah Pathian ithnak tiin, khai larruai de i (Johan 3:16; Efesa 2:4, 7). Ciami Khrih ai ithnak (or) Pathian ithnak a tihnak tu minung fimhnak in ling banhnak ilo i. Jesuh Khrih thih ai, Pathian huham thawn thosalhnak thu heh Greek mite caah voi thu, tiin Paul in ti i (Korin 1:23). Ikhalselai, ciami tu Pathian in fimhnak le a linghnak thukngai in a tumtekhnak heh Jesuh Khrih songin bawn suak i (Efesa 1:9; 3:10). Ponka dangin rel ilesingkhaw Pathian fimhnak i.
3:20 Kin songah a huham in na a pertu in: Paul in, Efesa 3:16 ah, “Rauhla hathnak huham heh Pathian hnenah ngen ing” tiin, a tihnak heh, Efesa 3:20 ah, a thupui dan larruai lehsal i. Kin ngenhnak le kin ruat thilhnak hnaktah in rin tawm sawn per tuh i, tiin sangtumi songai Rauhla thianghlim naper heh thupui deuh in fiang ruai i. Rauhla Thianghlim tu; (1) Ralphathnak kin pe i (Rome 8:15). (2) Sawngen dan kin zirhtu khai i (Rome 8:26). (3) Thudiklo kin ling ruaitu (or) Thu ruat khelhdan kin ling ruaitu khai Rauhla Thianghlin i (Johan 16:8). Minungte ai kin lingbanlohnak thuthup pursuak in kin lingruai tu heh Rauhla Thianghlim i (1Korin 2:9-10).
3:21 Paul in a sawngen hnak heh Pathian thangphathnak in tawpruai i. Pawlpui song le Jesuh Khrih songin a ti fangin, laivum minungte: Judah le Gentel mite, Jesuh Khrih sanghnak thawmin pawlkom dunhnak Pawlpui thawm in Pathian heh thangphathnak pe i. A sullam tu, Khrihfa pawlkom (or) Pawlpui songah Pathian hming thangphat tlak umhnak heh thupui in larruai i.
[1] Saya Khar Thuan, Thukam Thar Simfiangnak: Galati le Efesa, Hre Kio Commentary Series-9, Steven Hre Kio (Editor)., Second printing, (Chin Baptist Union, MBC Press Yangon, 2022), 189-91.
[2] Foulkes, Francis, Ephessians: An Introduction and Commentary, Tyndale New Testament Commentaries-10., R. V. G. Tasker (general editor), (InterVarsity Press, 1983), 100-01.
[3] Efesa khua ai sangtu mite heh Rauhla Thianghlim kongcung hlawhsamhnak, semkhimlohnak um i ni maw? tihnak thu heh, Efesa 1:15-19 relfianghnak ah siarbet thil i.
[4] Hetaah, “Linghnak thar” tinuamhnak tu 1 Johan 5:10 ah relhnak bangin, sangtu mite thinlung songai Rauhla naper pakhat i ai: Jesuh Khrih heh Pathian Fa i. Cen, Pathian in laivum minungte ithnak heh Jesuh Khrih ah larruaizo i, tihnak lingfiangin cosangtu ing tiin, mah le mah lingdunhnak thinlung ruahhnak thar, linghnak thar, a rel nuamhnak i.
[5] Thukham Thar san, Paul te san dungah miphun hlaidang dunhnak thu heh, Efesa 2:11-23 relfianghnak ah siarbet tu.