Thukhantute 17-21 | Israel mite uktu nailo bangin laileng tlang

Laingantu | Saya henry t. Conzo
Date | 24 June 2025

Israel mite uktu nailo bangin laileng tlang (Thukhantute 17-21).

Thu hmaihoi

Thukhantute laibu khanpui 17-21 songai Israel mite laileng dan sik ilesingkhaw, uktu nailo bangin nungtlang, tiin ruat thil i sing. Micah ai nu paisa paisahhnak heh, Micah in, “kaimah in lang ing” tiin, phuangdun i. Ciamanin, a nu ai siatcamhhnak luat tuhin milim bawntlang i (Thukhantute 17). Cen, Dan hinte heh ram sik in vaktlang ai Micah inn ah cam tlang i (Thukhantute 18.2). Miacah in khai a mikhualte heh phaneuin kilkhawl i. Ikhalselai, hnuataah Dan hinte Micah inn a hleng leh fangin Dan hinte in Micah heh zaisiarlo in nauneh leh i (Thukhantute 18).

Ciahnuaah, Levi hin mipakaht heh a nuzawl hawlin a tlunglam ah Benjamin hinte umhnak khuaah zan cam i (Thukhantute 19:13-14). Khuasong mite in Levi pa ai nuzawl heh a nunhnak bo tian sualpui tlang i. Ciami thu heh Israel miphun hindangte in a ling fangin Benjamin hinte vumah thiraw tlang ai, amahte miphun veve tawngdun tlang dekdo i. Benjamin hinte heh cipai tuh dinhmun tian in sung tlang i. Ciamanin, a phunpui dangte in amahte miphun songin hinkhat pai tuh heh siang tlanglo manin, Benjamin hinte nupui nai thil tuhin tawlrel tlang i.

Thukhantute laibu khanpui 17-21 songai thute: Micah te nufa thu, Dan hinte in Micah innsang vumah naunehdan thu, Levi pa le a nuzawl vum ai Benjamin mite sualhnak, le Israel mite in Benjamin mite caah nupui tawlrel sahhnak thute sik ilesingkhaw Israel mite heh kilkhawltu nailo, konghoitu nailo amante nuam bangbangin laileng tlang ti heh, thupui ngai in larruai i. Ciamithute heh zirbai deuh tuhin a hniaai bangin khan in sik thil i.

Thukhantute 17–21 songai thute

I) Micah Innsang thu le Dan hinte thu (17-18).

A) Micah innsang thu (17)

B) Micah innsang vumah Dan hinte in nauneh (18)

II) Levi miphun pakhatpa, a nuzawl, Benjamin miphun le Israel miphun te buaihnak thu te (19 – 21).

A) Levi pa le Benjamin khuate (19)

B) Benjain hinte le Israel miphin buaihnak (20-21)

Micah le a innsang thu (17).

Epharaim ram ai umtu Micah nu heh tangka pai sah awng manin a rutu heh cukcam dekdo awng i. Micah in ciami tangka heh pe leh i (17:3). Micah nu in a cukcamhnak heh a fapa Micah vumah hleng thai tuhlo in a fapa Micah heh milim bawnruai i. Ciatihai milim bawntuhhnak hrangah Micah in a nu hnenah pelehhnak tangka heh Micah nu in a fapa Micah hnenah pe leh i. Ciatihin, Micah in ciami tangka heh milim bawnhnak ah hmang i (17:4). Ciahlaiah, Micah in amahneu in Biainn khai nai i, cen, suangbawi angki khai bawn ai a fapa lak ai pakhat heh suangbawi perruai i (17.5). Ciami camcu dungah Levi miphun pakhatpa heh khuadang thawn tuhin vak ai Bethlehem khua ah a hleng fangin Micah in amah inn ah suangbawi per tuhin sawm i.

Thupui in ruatphate: Thukhantute laibu khanpui 17 song sik ilesingkhaw, Micah in amah inn ah milimte bawn, amah bulpak inn ah amah neu in Biainn nai, cen, amah innsang hrangah bulpak in suangbawi khai nai i. Micah ai thil bawnhnakte ngaihven ilesingkhaw, Israel miphun hnenah Pathian thu peawng hnakte thawn mildunlo i. Ikhalselai, Micah innsang vumah Pathian in cawhhnak le Pathian in thinrawhnak larruai in nganhnak ngawn umlo i. Micah in Pathian daihlohnak a bawn hnakte sik ilesingkhaw phunthum in hmu thil i.

(1) 17:4 Milim bawn: Micah nu in a tangka rutu cukcam dekdo heh Micah in za i. Ciamanin, Micah in a nu tangka a langsahhnak heh a nu hnenah pe leh i (Thukhantute 17:2). Ciafangin, Micah nu in a cukcamhnak heh Micah vumah hleng tuhlo in a tangka heh Micah hnenah pe ai, milim bawnruai i (Thukhantute 17:3). Ciatihin, milim bawn ai Micah inn ah dah i (Thukhantute 17:4). Micah le a nu in Pathian daihlober hnak milim bawnkawm i. Thukhantute laibu songai Israel mite vumah Pathian thinrawhnak ruat ilesingkhaw Israel mite in khuavang dang bia manin i (Thukhantute 2:11-20). Pathian in amahlo pathian dang bia heh a daihlober hnak i (Luatsuakhnak 20.5). Solomon vumah Pathian in mawh a hlukhnak khai heh, Solomon in a nupuite biahnak milimte biave manin i (1 Kumpibawite 11:3-4).

(2) 17:5a Micah heh amah neu in Biainn nai: Micah in Pathian daihlo zawng thil bawnhnak pahnih hnaktu, Micah in amah neu in biainn nai i (Thukhantute 17.5). Pathian in a biainn satuh hmun heh fungfe neu in relawng i (Danpesalhnak 12:5-6, 11, 13, 14). Leon Wood [1] in tu cia san (Micah te san) lai ah Israel mite hrangah biainn heh Shiloh ian ah umtuhhnak ti i. Ikhalselai thukhantute san ah Israel mite in Bethel ah khai Pathian biatlang de i (Thukhantute 21:2). Israel mite Pathian in amah biatuh hmun heh fungfe neu in pakhat bawnsak bangin um i (Danpesalhnak 12:5-6, 11, 13, 14). Ikhalselai biainn um tuh hmun heh konteng khua cekci ti heh linghar ngai i. Siloh, heh Eli san ah Pathian a bia hmun ber ah hmang i (1 Samuel 1.3). Prophet Samuel tu Ramah heh Pathian bia hmun, hmunpui ber ah dah bangin um i (1 Samuel 7:18; 8:4). Cen. Bethel, Gilgal, le Mizah ah prophet Samuel in Israel mite thu khansak de ai, Ramah ah Bawipa ca Puleng bawn i (1 Samuel 7:15-18). Danpesalhnak laibu songah Pathian in amah biatuh hmun a relhnak (Danpesalhnak 12:5-6, 11, 14), heh a konteng hmun cekci ti heh fiangngai in linghar ngai i. Pathian in relhnak Biainn satuh hmun heh bulpak innah ilo ti heh ling thil i. Ikhalselai, Micah in amah bulpak inn ah biainn nai i.

(3) 17:5b Micah in a fapate lakai pakhat heh suangbawi per ruai: Pathumhnak ah Micah in a fate khai suangbawi perruai zel i (17:5). Pathian in Levi miphun heh Ponhlam hrang naper heh perruai ai (Mipumsiarhnak 3), Levi phun songin Aaron hin heh suangbawi perruai i (Mipumsiarhnak 3.10).[2] Ikhalselai, Micah in a mah nuam bangin a fapate lakin pakhat heh suangbawi perruai i.

Pathian in Israel mite heh amah bia tuh in Egypt ramai harsa a tuarhnak hmunin aosuak i. Amah a nung Pathian ian biatuh in thu pe i. Joshua konghawihnak a lingban tute thih hnua ah Israel mite heh Pathian thawn pehzomdun hnak hnawm vivo i (Thukhantute 2:10, 17). Thukhantute laibu songai Micah thu ngaihven ilesingkhaw Pathian thu thuk ling nawnlo in amah nuam bangbang in khuasa in nung i. Pathian thu heh thinlung veksen, nunhnak veksen, le ruahhnak veksen in ittuhhnak i. Thukham Thar songah Jesuh in, “Bawipa na Pathian tu na thinlung veksen, na nunhnak veksen le na ruathnak veksen in it tuh isi,’ tiin, ti i (Matthai 22:37).

Micah, a suangbawi Levi pa, le Dan miphunte (18)

(i) Dan hinte ram zingzoi vaktlang:

Cia caan dungah israel mite heh uktu pha nailo teng i (Thukhantute 17:6; 18:1; 19.1; 21.25). Dan miphunte in amahte covo ram khuartuh in ram si thliahthlo i (Thukhantute 18.1). Pathian in Joshua hnenah thutiam ram a zemruai lai ah a tawng lailohnak ramte khai zem-ruai awng i (Joshua 19:40-48). Ciatihai a tawng lailohnak khuate (Joshua 13:3) heh Dan hinte cohnak khuate khai tel i (Joshua 19:43). Ciami a tawng lailohnak khuate heh Israel mite in Joshua thih hnua ah tawng lehsal fangin nehsio bangin um i (Thukhantute 1:18), ikhalselai, nehsio lo i. Zaimanintifangin, Joshua thih hnua Israel mite in Canaan mite a tawngawng lai ah Amor mite sawnin Dan hinte heh hnawn awng i (Thukhantute 1:34). Thukhantute 18 songai Dan hinte ram siktlanghnak thu Bible thuanthu songah ngaihven fangin linghar ngai i. Israel thuanthu nganhnak laibu songah Dan hinte heh amahte cohnak ram hlum in hmundang ai amahte neh baideuh tuh hmun heh khuar tlang i, tiin ngan i.[3] A cungai kin nganzo hnakte, Joshua in Dan hinte zemhnak khuate, Joshua nun lai ai a tawng lailohnak khuate, Joshua thihhnua a tawnghnak khuate, le a nehsiolohnak khuate sik ilesingkhaw, Dan hinte heh amahte cohnak khua zaimawzah tu neh ai zaimawzah tu nehlo bangin ngaisung thil i.

Ciamanin Dan hinte in amahte miphun songin pasal panga heh ril tlang ai ram zingzoi vak zianzo tuhin hlattlang i (Thukhantute 18.2). Ciami pasal pangate heh Micah innah hleng ai, Levi pa, Micah inn ai umtu suangbawi thawn tawkdun i. Ciami pasal panga te in Micah hnenah amahte vakhnak lam tluang tuh maw tluang tuhlo thu zawt ai, Micah inn ai umtu suangbawi in, “lam ning tluang tuh i” tiin, ti i (18.6). Ciatihin, Dan miphunte in Laish khua, heh tawng ai neh awng i, cia heh Dan hinte in co awng i (Thukhantute 18:27). Davis le Whitcomb [4] in, “Laish khua ti-hnak tu Leshem tiin khai kohnak khua i”, tiin ti i. Leshem khua heh Joshua in Dan hinte co tuhin zemawng hnak khua i (Joshua 19:47).

(ii) Dan hinte in Micah suangbawi sut, ikhalselai Micah in zaikhai zinglo in a inn ah lel menma:

Dan hin songin ram sik tuh in a hlathnak pasal pangate in a sikhnak ram, Laish khua ai umtute heh ral muang ngai in tlang ai, pakhat le pakhat vumah thu nai cuang khai umlo rualrem ngai in umtlanghnak hmu i (Thukhantute 18:7). Ciami pasal pangate in Laish khua minungte heh tawng tuhin a phunpuite heh sawmdun tlang i (Thukhantute 18:9). Dan hinte Laish khua heh tawng ai neh i, ciatihin, Laish khua heh Jacob fapa a pu Dan hming suang in bawntlang i (Thukhantute 18:29).

Dan miphunte Laish khua tawng tuhin fehtlang ai Epharaim ram songai tlang vum ramah umtu Micah inn ah hlengtlang i. Dan miphunte in ram cul tuhin a hlatawnghnak pasal pangate in Micah inn ah lut ai, Micah thilri; suangbawi angki, thing in bawnhnak milim, le milim dangte langsak sio i (Thukhantute 18:17). Ciatihai, puarthau ngai in thil phalo a bawntu pasal pangate heh Micah in amah hrangah suangbawi tuh in hmanghnak Levi pa in hau khalselai, ram cultute pasal pangate in zai khai siarlo i. Amahte sawn lehlam in Micah inn ai suangbawi, Levi pa sawn leh lam hring i (Thukhantute 18:19). Cen, mi pakhat hrangah suangbawi per tah in miphun pakhat hrangah per heh na hiam sawn lo im? tiin, ti i. Ciami Levi pa, Micah suangbawi in khai Dan ralkapte relhnak sang in, Micah milimte thawn Dan miphun lam sawnah hlun leh i (Thukhantute 19:20). Micah in Dan ralkapte langhnak milimte sut tum leh khalselai, Dan ralkapte in hring sawn lehlam i. Ciatihin Micah heh amah inn ah letleh menma i (Thukhantute 18:26).

Thupui in ruatphate: Dan ralkapte thil tidan heh uktu nailo, thucuktu nailo, kilkhawltu nailo minung laileng dan, မင်းမဲ့၊ အုပ်ချုပ်သူမဲ့ တိုင်း ပြည် ah laileng tlang bangin khuakhang tlang i. Dan ralkap lek ilo, Micah suangbawi pa, Levi pa khai heh nu le pa thu cuktu nailo kilkhawltu nailo laileng dan (မိမဆုံးမ ဖမဆုံးမ စရိုက်) i. Dan miphunte le Micah in a suangbawi tuhin kohnak Levi pa thu sik fangin မင်းမဲ့၊ အုပ်ချုပ်သူမဲ့ တိုင်း ပြည် songah မိမဆုံးမ ဖမဆုံးမ စရိုက် in nungtlanghnak thu heh phunthum in hlir thil i.

Thupui ruatpha phunthum:

1) Dan ralkap te le Levi miphun suangbawi in Pathian daihlober hnak milim thupui ngai in thiartlang (Thukhantute 18:18, 20).

2) Dan ralkap te ram siktuh in a fehlam ah phangai in kilkhawltu Micah innsang le a suangbawi vumah thinlung phalo ngai in khuakhang tlang i (Thukhantute 18:1-5, 18-26).

3) Micah suangbawi, Levi mi heh Pathian le Israel mite karlah naper tuhhnak thupui dah in khua ruatlo, khua khanglo ai minung tam sawn (Dan miphunte) thu sangin a kilkhawltu Micah vumah rinsantlaklo in um i.

Levi pa, a nuzawl, le Gibeah khua ai Benjamin miphunte (Thukhante 19)

19:1-15 Levi pa, a nuzawl, le a hnenum, Benjamin hinte umhnak Gibeah khua ah hleng: Epharaim tlang vum ram, ramri ai umtu Levi mi pakhat in Judah ram Bethlehem khua ai nupang pakhat a nuzawl tuh in lang i (Thukhantute 19:1). Ciami a nuzawl heh a pasal vumah thinraw manin Bethlehem khua ai a pa innah tlan i (Thukhantute 19:2). A pasal Levi pa in a nuzawl hawl lehsal tuhin feh i. Bethlemhem khua a hleng fangin a nuzawl ai pa (father), a pu, in Levi pa heh aipuang ngai in cang ai phatak ngai in kilkhawl i. Cen, Levi pa le a nuzawl heh zan cam rih tuhin vel khathnak in tam heen (kham) i (Thukhantute 19:4, 7, 9). A nuzawl ai pa (a pu) in heen dan ruat fangin a fanu heh levi pa thawn letleh tuh sianglo i ni maw? tiin, ruatpha um i. Zaitu ruahsanhnakin heen ti heh Bible songah a fiang in larlo i. Ikhalselai, Levi pa in zancam bet tuh nuam nawnlo ai a nuzawl thawn tlung i (Thukhantute19:10). Ciatihin, a tlung lam, a umhmun Epharaim ramri le Judah ram Bethlehem karlak ai khua Gibeah khua thil canghnak thute heh Thukhantute laibu 19 songah ngankhumhnak thute i.

Levi pa heh a pu (a nuzawl ai pa) in heen khalselai, zancam nuam nawnlo ai a nuzawl le a hnenumpa thawn tlung tlang i. Khua thim dawn fangin Jebus (Jerusalem tihnak) khua hiangah hleng fangai, a hnenumpa in Jebus khua ah zancam sawm i (Thukhantute 19: 10). Levi pa in, “Israel mite umlohnak khua ah zancam tuhlo i sing, feh rih ngasingkhaw Gibeah khua, ihlah le Ramah khua ah cam tuh i sing” tiin, sawn i (Thukhantute 19:12). Jebus khua heh Israel mite umlohnak khua tiin um i. Hetaai, Jebus mite heh Israel mite hnawt siolo in zuah awnghnak mite tiin ruat thil i. Joshua thih hnua ah Israel mite in Canaan mite tawng ai Pathian bawmhnak in neh awng i. Kumpibawi Adonibezek khai pom Jerusalem ah feh pui awng i (Thukhantute 1:3-7). Cen Adonibezek tu Jerusalem kumpibawi i (Joshua 10:1). Israel mite heh Pathian bawmhnak in Canaan mite neh awng i, ikhalselai Jerusalem khua ai umtu jebus mite heh hnawt siolo i (Thukhantute 1:21).

Levi pa in Jebus khua heh Israel mite umlohnak khua i manin zancam nuamlo ai a phunpui Benjamin mite umhnak Gibeah khua ah zancam i (Thukhantute 19:13-14). Levi pa heh a phunpuite umhnak khua ril in zancam tum khalselai, zancam hmun tawklo i (Thukhantute 19:15). Gibeah khua ai Benjamin hinte heh khuasia nga tiin, ruat sah thil i. Wood in Israel thuanthu nganhnak laibu songah, hemi Thukhantute san dung ah Gibeah khua te heh Baal khuavang biahnak in dim i, tiin um i.[5]

19:16-21 Epharaim tlangvum ram in Gibeah khua ah thawn tu putarpa in Levi pa, a nuzawl, le a hnenum heh kilkhawl: Levi pa, anuzawl, le a hnenum heh Gibeah khua ah zancam hmun nailo in a um tengah Epharaim tlang vum ram in Gibeah khua ah a tawhtu putarpa in, “Thin nuamngai in um tu” tiin, ti ai, patak ngai in kilkhawl i (Thukhantute 19:20-21). Gibeah khua ai Levi pa kilkhawltu heh Epharaim tlangvum ram in Gibeah khua ah thawntu putarpa i ai, amahte umhnak ram heh a bang dun i (Thukhantute 19:1).

19:22-30 Levi pa ai nuzawl heh Benjamin hinte umhnak Gibeah khuate in a nunhnak bo tian sualpui vek i: Gibeah khuate in Levi pa le a nuzawl zancamhnak putar pa inn ah kawi tlang ai, a mikhualte heh sualpui nuam in suah ruai i (Thukhantute 19:22). Inntek putarpa in Gibeah khuate heh, “Hebang ningdulkul sualhnak bawn mahih” tiin, kham i. Cen, a fenu pahnih naihnak le Levi pa ai nuzawl heh amahte nuam bangbang bawn tuhin pe i (Thukhantute 19:24).  Benjamin hinte umhnak Gibeah khuate sual dante sik ilesingkhaw Sadom le Gomorrah khuate sualhnak thawn bang dun ai, Putarpa in tawlrel dan khai Lot in tawlrel dan khai bang dun i (Sempanhnak 19:5-8). Sodom le Gomorrah khuate sual bangin, Benjamin hinte umhnak Gibeah khuate khai sual ve i, tiin ruat thil i. Gibeah khuate heh inntek putarpa in kham ben nawnlo manin, Levi pa in a nuzawl khiah Gibeah khuate hnenah pe i (Thukhantute 19:25). Gibeah khuate in Levi pa ai nuzawl heh zanvar zohsuam in sualpui tlang dekdo i. Hnuataber ah Levi pa ai nuzawl tu a nunhnak tian bo i (Thukhantute19:27). Levi pa in a thicia a nuzawl luang heh a inn ah phur i. Inn a hleng fangin a nuzawl luang heh tum hlaihnih in tan sek ai Israel ram khuahacang ah kuat i (Thukhantute 19:29). Ciatih bangin thil canghnak heh Israel mite Egypt ram in a suak tlang panpah um awnglohnak i, tiin, ti tang i. Ciamanin, Benjamin hinte heh Israel hin dangte in tawng tlang i hang. Ciatihai, Israel miphun le Binjamin hinte tawng dunhnak thute heh Thukhantute laibu khanpui 20-21 songah siar thil i.

Thupui in ruatphate: Benjamin hinte umhnak Gibeah khuate in Levi pa le a nuzawl vumah thil phalo a bawnhnak thu heh fimvar deuh in ruat ilesingkhaw, Sodom le Gomorrah khuate sualhnak bang dun i. Israel mite thutiamhnak ram songah amah Pathian bia in rem neuin umkhawm tlang tuh heh Pathian in thucuk dehnak i.[6] Ikhalselai, Benjamin hinte in sik fangin Pathian thupehnak bangin nungtlang nawnlo ai sual rohroh in nungtlang sawn i (Thukhantute 19). Levi pa Jebus (Jerusalem) khua ah cam nuamlo in a miphun pui Benjamin hinte umhnak Gibeah khua sawn ah ben in zancam i. Ikhalselai, zancam hmun khual inn khai tawklo i. Epharaim tlang vum ram in thawnhnak putarpa in tuamhlawm i (Thukhantute 19:16-20). Levi pa in rinsanhnak a miphunpuite in tu amah heh zohsuam in harhnak pe sawn ai, a nuzawl nuhnak bo tian ban sualpui tlang i (Thukhantute 19:27).

Hnuataber ah, Benjamin khuate thilsual a bawnhnak manin Israel miphun songah tawngral rohngai suah ruai ai, Pathian hming songlawih sawn loin, Pathian hming thangsiat tu miphun sawn lehlam ah cangtlang i.

Benjamin hinte le Israel miphun buaihnak  (Thukhantute 20).

20:1-7 Mizpah ah Israel mite taikhawm tlang: Benjamin hinte umhnak Gibeah khua ai zohsuam a tuartu Levi pa heh a nuzawl a thicia luang thawn Gibeah khua in amah umhnak Epharaim ramri ah tlung i. Inn a hleng fangin a thizo mi a nuzawl luang heh khan (12) in khan ai, Israel miphun ram hmuahhmuah ah kuat i (Thukhantute 19:29). Levi pa le a nuzawl vumai Benjamin khua te in thilsual a bawnhnak thu heh Israel miphun te in; “Egypt ram in kin suakawng nia in panin hebang thil um- awnglo i, tiin, tidun tlang i (Thukhantute 19:30). Ciamanin, Israel mite amahte umhnak ram ṭen in Mizpah ah, Bawipa hmaiah tawkhawm tlang i (Thukhantute 20:1). Wood in Israel thuanthu nganhnak laibu songah sik fangin profet Samuel san ah Israel mite in Mizpah heh Pathian biahmun, hmunpuiber ah hmang i.[7] Cen, Samuel laibu bukhathnak heh Thukhantute laibu a ben dawn (Samson san) dung in hampanin nganthokhnak laibu ti i.[8] A cungai nganhnakte sik fangin Israel mite Mizpah ah taikhawm tlanghnak heh amahte Pathian biahmun hmunpuiber manin i, tiin ruat thil i. Ikhalselai, hemi can dungah Bawipa Thukham Kuang heh Bethel ah um i (Thukhantute 20:22, 26, 27). Ciatihai, Israel mite taikhawm tlanghnak heh Benjamin hinte in ling tlang i (Thukhantute 20:3). Benjamin hinte in Levi pa le a nuzawl vumai thilsual a bawnhnak heh Israel mite in zawt ai, Levi pa in a tawkhnak thute rel sio i (Thukhantute 20:4-7).

20:8-17 Ral tawng tuhin pai tlang: Levi pa in relhnak a za tlang fangin, Israel mite heh Benjamin hinte umhnak khuate tawng tuhin pai tlang i hang (Thukhantute 20:8-11). Israel mite in Benjamin hinte heh Gibeah khua ai umtu thilphalo a bawntute heh rek tuh sio i ing, tiin hring tlang i (Thukhantute 20:13). Ikhalselai, Benjamin hinte in a phunpui Israel mite relhnak heh zaikhai siarsahlo i. Ciatihin, Israel mite tawng tuh pai tlang ve i (Thukhantute 20:13-16).

20:18-31 Benjamin mite sawn in Israel mite neh: Israel miphunte in Benjamin mite tawngtuh thu heh Pathian ron de ai, Pathian in Israel mite heh ṭanpui tuh bangin Benjamin mite heh tawng ruai de i (Thukhantute 20:18, 23, 28). Ikhalselai, Israel mite in Benjamin hinte heh velthum rori nehlo i. Ciamanin, Bethel ah, Bawipa hmai ah lungsia ngai in sawngen tlang de i (Thukhantute 20:18-21). Israel mite Benjamin hinte tawng tuhin hmasaber taikhawm tlang fangin, Bawipa hmaiah, Mizpah ah, tiin, Mizpah heh hmumpui dah in umkhawm tlang i (Thukhantute 20:1). Cen, Benjamin hinte thawn tawngdun ai ral sung fangin, Bawipa hmaiah, Bethel ah, lungsia in sawngen tlang lehthio i. Benjamin mite vumai nehhnak huham heh Pathian in Israel mite hnenah pe i. Ciatihin, Israel mite in Benjamin mete heh tawng ai neh leh i (Thukhantute 20:35, 46).  

Thupui in ruatphate:  Pathian in a minungte konghoi dan heh lingthiam harngai can umde i. Pathian ruaihnak bangin David in Kailah khua tawng ai neh i (1 Samuel 23:2, 4-5). Ikhalselai Pathian in David heh huphim cuanglo i. David heh Pathian thu pehnak bangin a nehhnak Kailah khua in ral tlan kul tuh dinhmun in bawn lehthio i (1 Samuel 23:11-13). Israel mite heh Benjamin mite tawng ai a sung tlang hnua ah Pathian hnenah, “Benjamin mite tawngtuh iing maw?” tin, ron lehsal ai, Pathian in Benjamin mite heh tawng tuih nehhnak ning petuh ing, tin tileh i (Thukhantute 20:22-23, 28). Hnuataber ah, Benjamin mite heh a phunpui Israel mite in tawng ai nehleh i. Israel mite heh remneu in umtlang in a biahnak Pathian songloihtu isawnlo ai amahte le amahte tawngdun in khuasa tlang i.

Israel miphun heh Pathian in amah bia tuhin (Luatsuakhnak 5.1, 3), le amah songlawih hnak cangtuh hrangah rilhnak miphun i (Isaiah 49:3, 6). Pathian tumtekhnak bangin Israel mite in Pathian hming songlawih thil tuhhnak hrangah remneu le dikcang lairel in a nungtlang thiltuh in hluntuh hnak Dan khai Pathian in bawtsio i. Ikhalselai, Israel mite in Pathian thu cukhnak bangin nungtlang nawnlo i.

Benjamin mite in Pathian cukhnak bangin nungtlang nawnlo manin Israel mipui dangte thawn ral tawngkul dinhmun tian suak ruai i. Israel miphunte in a unau Benjamin miphun tawng ai neh manin Benjamin miphun paituh dinhmun ah um i. Ciamanin, Israel miphunte in a unau Bibjamin miphun pairal tuh sianglo manin Binjamin miphun pasalte hrangah nupui naithil tuhin tawlrelsak tlang i. Ciami thute heh a hniaah nganbet vivo tum tuh i sing.

Benjamin hinte hrang nupui sisak (Thukhantute 21)

21:1-3 Benjamin hinte thawn hoidun tuhlo in Israel mite thukham dunhnak heh sirtlangai lungsia tlang: Israel mite Benjamin hinte tawng tuhin Mizpah ah a taikhawm laiah, amahte fate heh Benjamin hinte thawn hoidun siang tuhlo in Bawipa hmaiah thukham hnak bawn awng i (Thukhantute 21:1).  Ikhalselai, ciatihin thukham dunhnak a bawn tlanghnak vumah sirtlang ngai ai, Bethel ah Bawipa hmaiah kap tlang i (Thukhantute 21:7). Hemi can dungah Israel mite in Bethel heh Bawipa Thukham Kuang dah i (Thukhantute 20:27). Cen, Mizpah le Siloh hmunte heh Pathian bia hmun, hmunpui in hmang tlang i, tiin ruat thil i (Thukhantute 20:1, 22, 26, 27; 21:1, 2, 19). Israel mite heh amahte phunpui songin Benjamin hin te pairal tuh dinhmun in um manin, amahte miphun phun 12 songah Benjamin phun pairal tuh heh siang tlanglo ai lungsia in umtlang i (Thukhantute 21:3).

21:4-25 Israel mite in aphunpui Benjamin hinte caah nupui tuh tawlrel sah: Benjamin hinte pairal tuh dinhmun hang manin amahte hrangah nupui ngah thiltuh dan heh a phunpui Israel mite in tawlrel tlang lehthio i. Ciatihai, a tawlrelsak dan heh phunhnih in tawlrelsak tlang i.

21:4-14 Mizpah ai thukham dunhnak ah a kawilotu Jabesh khuate heh rek i. Ikhalselai, fenute heh zuah ai Benjamin mite hoi ruai:  Israel miphun songin Mizpah ah Pathian bia tuh in a fehlotute heh rektuh in thu reltlang i (Thukhantute 21.5). Gilead ram songai Jabesh khuate heh Mizpah ah Pathian biatuh in pumkhawm hnakah pakhat khai tello i (Thukhantute 21.9). Ciamanin, Israel ralkapte heh Jabesh khuate heh reksio ai, fenute heh reklo in zuah i (Thukhantute 21.11-12). Ciatihai, a zuahhnakte heh Benjamin hinte caah nupui tuhin tawlreltlang i (Thukhantute 21.14). Ikhalselai, Jabesh khua ai fenu in thamlo i. Ciamanin, nupui a co ngahlo tu Binjamin hinte caah nupui tuh heh phundang in tawlreltlang lehthio i. Israel mite laileng dan heh mawilo ngai i.

21:15-25 Benjamin hinte heh Siloh ah puai sim kawite songin fenute bawh ruai ai nupui tuhin pom ruai i: Israel miphun, pumkhat bangin a ummite heh Bawipa in piak ruaisio manin a phunpui Benjamin hinte caah lungsia in umtlang i (Thukhantute 21:15). Israel mite nundan heh sik fangin lingthiam tuh harngai i. Pathian kihzah ngai bangin lar de ai, amahte nundan le a thil bawnhnakte sik ilekhaw mawilo ngai i. Benjamin hinte hrang nupui tuh heh Jabesh khua ai fenute in pinlo manin, nupui pinlote caah nupui tawlrelsah tuhin taikhawm tlang lehthio i (Thukhantute 21:16). Israel mite in Siloh khua ah kumsiar bawn tlang dehnak puai caan khim dawn hang i (Thukhantute 21.19). Puai ah lam (dance) tlang tuhin a kawitu fenute heh amahte daihhnak ten heh nupui tuhin pom thai tuhin Binjamin hinte heh Cabit vuandum songah relh ruai i (Thukhantute 21.21). Fenute ai pa (father) le a hmingpate in Benjamin hinte ai thil bawnhnak lungkhimlo in a phunpuite hnenah rel ilekhaw, a phunpuite in Binjamin hinte ai thil bawnhnak heh mawhhluk tuhlo i ing tiin  khuakhang tlang tuh in tawlreltlang i (Thukhantute 21.22). Israel mite nundan heh mawilo ngai i.

Thupui in ruatphate: Thukhantu laibu 21:19 ai Israel mite Bawipa caah a bawntuh hnak puai heh zaitu puai i? tiheh rel fianglo i. Ikhalselai, a bawntuhhnak puai heh, “Bawipa caah” i manin, Pathian thangphathnak puai i. Pathian in Israel mite heh kumkhat ah puai vaithum bawn ruai i. Ciatihai a bawnruaihnak tu Pathian ban thahat hihhlenhnak le amah Pathian thangphathnak hrangah bawnruaihnak i (Luatsuakhnak 23:14–19). Ikhalselai, Thukhantute laibu 21.19 songai Israel mite Pathian thangphat tuhhnak puai a bawnhnak heh amahte phunpui Benjamin hinte hrangah nupui sisahhnak ah khuakhang tlang i. Jesuh in Judah Danthiam upate hnenah, “Ningmah in Pathian thu pehnak hlum tlang ai, minung thu zirhhnak sawn hlun tlang i si (Mark 7:8), ning thu zirhhnak kho ruai ai Pathian pehnak Dan hnawl heh thiam tlang ngai i si” tin, mawhhluk i (Mark 7:9). Israel mite nundan sik ilesingkhaw amahte nuam bangbang in thu tawlrel tlang. Pathian kihzahhnak khai umlo in amahte nuam bangin nung tlang i.

Israel mite uktu nailo nuam bangbangin tlangleng tlang:

Thukhantute khanpui 17-21 songai Israel mite nundan thute ruat ilesingkhaw, konghawitu nailo, kilkhawltu nailo, lam hmuhtu nailo, thu cuktu nailo bangin laileng tlang i. Amahte khuakhang tlang dante ngaihven ilesingkhaw, မင်းမဲ့၊ အုပ်ချုပ်သူမဲ့ တိုင်း ပြည် songah မိမဆုံးမ ဖမဆုံးမ စရိုက် in nungtlang, ti heh hmuthil ising. Ciatihin, အုပ်ချုပ်သူမဲ့ တိုင်း ပြည် songah မိမဆုံးမ ဖမဆုံးမ bangin lailengtlang hnak thu te heh phunthum in hlir thil i.

a) Mikah in a inn heh biainn bangin hmangai Pathian daihloberhnak milim khai a inn ah dah. A fapate lak in pakhat heh suangbawi perruai. Levi miphun pakhat pa khai heh vak lualo ai Mikah in a mah bulpak suangbawi ah hmang. Dan miphunte khai heh phatak in a kilkhawltu Mikah heh nauneh in zohsuam i. Pathian in a miphun Israel mite thu pehnak thawn mildunlo in, amahte nuam bangbang in nungtlang i.

b) Bebjamin miphunte in Levi pa ai nuzawl heh a nunhnak bo tian ban sualpui i. Ciamithu manin, Israel mite amahte miphun lala rohngai in tawngdun tlang. Ciahlaiah, Benjamin hinte thawn a fanute naidun tuhlo in thukham bawntlang. Amahte miphun lala sawn heh komdun tuhlo in thukham bawn tlang. Pathian in thutiam ram ai umtute thawn komdun tuhlo in relhnak tu hlun tlanglo (Thukhantute 3:6). Ikhalselai, Thukhantute laibu 21 songah Israel mite in a fanute heh amahte miphun Benjamin hinte thawn hoidun tuhlo in thukham bawntlang i. Israel miphun heh a thutiam ram – Canaan ram – ah remneu le dikcang lairel ngai in nungtlang tuh heh Pathian thu zirhhnak i. Ikhalselai, amahte miphun lala sawn heh a roh ngai in tawndun tlang sawn i.

c) Israel mite nundan mawilo ngai tiin relthilhnak pathumhnak tu, Benjamin hinte hrangah nupui tuhin a tawlreltlang dan sik ilsesingkhaw mawilo ngai i. Ciatihai, mawilo ngai in a tawlrel tlanghnak thute heh phunhnih in hmu thil i sing.

i)  Benjamin hinte caah Jabesh khua ai fenute ian heh zuah tlang ai, mawhhnak nailo khuasong mi hmuahhmuah rek tlang sio i.

ii) Jabesh khua ai fenu heh Benjamin hinte caah nupui thamlo manin Siloh khua Bawipa upathnak puai bawntuh in a kawitute heh Benjamin hinte amahte daihhnak ṭen nupui tuhin pom ruai i.

Israel mite in a unau Benjamin hinte hrang nupui a tawlrelsak dan thute ngaihven fangin, “amahte nuam dandan in khuakhang tlang, laileng tlang” ti heh ruat thil ising.

Thukhantute laibu khanpui 17–21 songai Israel mite nundan ngaihven ilesingkhaw, Israel mite heh Pathian konghawihnak le kilkhawl hnakte lingthiam tlanglo ai, Pathian thupehnakte khai hlun semkhim tlang nawnlo in amahte nuam dandan in laileng tlang i.


[1] Leon Wood, A Survey of Israel’s History, (Zondervan Publishing House, 1971), 213.

[2] Israel miphun songin Aaron hin heh suangbawi per tuhin rilhnak thu heh, hemi laibu 1 Samuel 13 relfianghnak (Pathian in kumpibawi Saul hnawlhnak thu nganhnak) songah  a semkhim deuhin siar thil i.

[3] C. Marvin Pate, J. Scott Duvall, J. Daniel Hays, E. Randolph Richards, W. Dennis Tucker Jr., and Preben Vang, The History of Israel: A Biblical Theology, (Inter Varsity Press, U S A., and Appolos, England, 2004), 58.

[4] John J. Davis, and John C. Whitcomb, Israel from Conquest to Exile: A Commentary on Joshua – 2 King, (Barker Book House, 1970), 146.

[5] Leon Wood, A Survey of Israel’s History, (Zondervan Publishing House, 1971), 213.

[6] Luatsuakhnak laibu in pan in Danpesalhnak, a hlaice in Suangbawi laibu, songai zirhnakte sik ilesingkhaw thupui ngai in larruai nuamhnak phunhnih um i: (1) Pathian ian bia tuh thu (Luatsuakhnak 20:3), le (2) Thutiam ram songah a um tlang fangin dikcang lairel ngai in um tlang tuh thute heh thupui ngai in larruai i (Luatsuakhnak 23:2-3).

[7] Leon Wood, A Survey of Israel’s History, (Zondervan, 1971).

[8] John J. Davis and John C. Whitcomb, A Commentary on Joshua to 2 Kings: From Conquest To Exile, (Baker Publishing House, 1989), 176-77.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *